Η Ελλάδα διαθέτει «καινοτόμα» μυαλά και περιζήτητους επιστήμονες, που εκκολάπτονται εντός των άρτια καταρτισμένων εγχώριων Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, ενώ σταδιακά δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την παραμονή των ερευνητών στη χώρας μας ,δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης.
Σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Φωτάκης υπενθυμίζει ότι έχουν αυξηθεί σημαντικά από το 2015 τα κονδύλια για την έρευνα και την καινοτομία, χαρακτηρίζει για άλλη μια φορά σημαντικό το ρόλο του ΕΛΙΔΕΚ (Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας & Καινοτομίας) αν και παραδέχεται ότι γενικά τα κονδύλια για την παιδεία, παρά τη σημαντική αύξησή τους τα τελευταία χρόνια δεν είναι στα επίπεδα που θα επιθυμούσε ο ίδιος και η κυβέρνηση. Παράλληλα, επαναλαμβάνει ότι οι Έλληνες επιστήμονες γίνονται ανάρπαστοι στο εξωτερικό και καλεί να νέα παιδιά που ασχολούνται με την έρευνα και την καινοτομία να εξετάσουν πρώτα τις δυνατότητες που τους δίνονται στην Ελλάδα, πριν αποφασίσουν να αναζητήσουν μια καλύτερη σταδιοδρομία στο εξωτερικό.
Ένας παγκόσμιος κολοσσός όπως η Samsung, εξαγόρασε πρόσφατα την ελληνική εταιρία Innoetics, τεχνοβλαστό του ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά», η οποία δραστηριοποιείται στις νέες τεχνολογίες, αναγνωρίζοντάς της την πρωτοπορία στις ιδέες, αλλά και στον τομέα της έρευνας. Πώς σχολιάζετε την εξέλιξη αυτή και τι σημασία έχει στην προσπάθεια της κυβέρνησης για αύξηση των επενδύσεων και ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας;
Η επιχειρηματική συμφωνία μεταξύ της Innoetics και της Samsung είναι σημαντική για τρεις κυρίως λόγους. Πρώτον, επειδή η υψηλού επιπέδου και διεθνώς ανταγωνιστική σχετική τεχνογνωσία προήλθε από μια εταιρεία τεχνοβλαστό Ερευνητικού Κέντρου (ΕΚ) της χώρας και από ερευνητές που φοίτησαν σε ελληνικά δημόσια ΑΕΙ. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει το εξαιρετικό δυναμικό και τις προοπτικές που υπάρχουν ακόμα και στις δύσκολες συνθήκες που βιώνει η χώρα. Δεύτερον, η συμφωνία αυτή διασφαλίζει την παραμονή και λειτουργία της Innoetics στην Ελλάδα μεγιστοποιώντας έτσι τα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη. Τέλος, συμφωνίες σαν αυτή συνεισφέρουν έμπρακτα στη διαμόρφωση της Οικονομίας της Γνώσης ως ένα νέο παραγωγικό πρότυπο για τη χώρα.
Πόσο σημαντική είναι για την ελληνική επιστημονική κοινότητα η ίδρυση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας;
Το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) αποτελεί ένα νέο θεσμό για τη χώρα που ήταν ζητούμενο από την επιστημονική κοινότητα εδώ και πολλά χρόνια. Πρόκειται για ένα είδος «ανεξάρτητης αρχής» για την επιστημονική Έρευνα, ένα θεσμό αντίστοιχο εκείνου του NSF στις ΗΠΑ ή της DFG στη Γερμανία. Στο θεσμό αυτό η ίδια η επιστημονική κοινότητα ιεραρχεί ερευνητικές προτεραιότητες και συνεισφέρει στο μεγάλο έργο της προώθησης της ακαδημαϊκότητας και της ερευνητικής κουλτούρας. Αυτό πραγματοποιείται στηρίζοντας νέους επιστήμονες, ερευνητικές υποδομές και την Έρευνα που επιτελείται στα ΑΕΙ και τα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας. Στις συνθήκες κρίσης που επικρατούν οι πρόσθετοι πόροι που διοχετεύονται για το σκοπό αυτό μέσω του ΕΛΙΔΕΚ και ανέρχονται στο ποσό των 240 εκ. ? για την τριετία 2017-19 αποτελούν ένα πρώτο σημαντικό βήμα για την ανάσχεση της φυγής επιστημόνων στο εξωτερικό, το «brain drain» και δημιουργούν ελκυστικές ευκαιρίες σταδιοδρομίας και προοπτικές για το μέλλον. Επισημαίνεται ότι μόνο για το 2017 έχει προγραμματισθεί από το ποσό αυτό η εμπροσθοβαρής διάθεση πόρων ύψους 106,5 εκ.? στα ΑΕΙ και ΕΚ της χώρας.
Κατά τη γνώμη σας στα ελληνικά πανεπιστήμια υπάρχει το απαραίτητο «φυτώριο» νέων επιστημόνων, που θα εξελιχθούν στους αυριανούς πρωτοπόρος ερευνητές, οι οποίοι με τη σειρά τους θα στελεχώσουν καινοτόμες επιχειρήσεις;
Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι νέοι Έλληνες επιστήμονες είναι περιζήτητοι για εργασία σε πολλές χώρες του εξωτερικού εξαιτίας των δεξιοτήτων τους. Επίσης, οι επιδόσεις των Ελλήνων επιστημόνων σε ανταγωνιστικά διεθνώς περιβάλλοντα είναι αξιοσημείωτες. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι οι επιδόσεις αυτές βρίσκονται πάνω από τον κοινοτικό μέσο όρο. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην 11η θέση μεταξύ των χωρών που μετέχουν στο ερευνητικό πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 της ΕΕ όσον αφορά την προσέλκυση πόρων και αριθμού προγραμμάτων. Ασφαλώς, μέρος αυτού του εξαιρετικού δυναμικού μπορεί να στελεχώσει και καινοτόμες επιχειρήσεις. Καθήκον της Πολιτείας είναι να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες και τα εργαλεία για το σκοπό αυτό. Ήδη έχουμε σχεδιάσει και υλοποιούμε σειρά μέτρων προς την κατεύθυνση αυτή. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν τη στήριξη τμημάτων Έρευνας και Ανάπτυξης καινοτόμων επιχειρήσεων με τη στελέχωση τους από εξειδικευμένους επιστήμονες αλλά και τη στήριξη της καινοτόμου επιχειρηματικότητας μέσω του νεοϊδρυθέντος Υπερ-ταμείου Επιχειρηματικών Συμμετοχών, Equi-Fund και ειδικότερα από το Ταμείο που ονομάζεται «Παράθυρο Καινοτομίας». Το Ταμείο αυτό έχει ως στόχο την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων και ιδεών με τη δημιουργία start-ups. Θα έλεγα ότι για πρώτη φορά γίνεται μια βήμα προς βήμα συντονισμένη και ολοκληρωμένη προσπάθεια για τη διαμόρφωση Οικονομίας της Γνώσης ως πυλώνα ανάπτυξης.
Όπως έχετε δηλώσει, τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας, διαθέτουν υψηλού κύρους επιστημονικό προσωπικό. Αρκεί μόνο αυτό, ή απαιτείται και γενικότερα η αύξηση των κονδυλίων για την παιδεία;
Οι δαπάνες για την Έρευνα στη χώρα έχουν αυξηθεί σημαντικά σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΚΤ το 2015, έτος ιδιαίτερα δύσκολο για την οικονομία, οι δαπάνες αυξήθηκαν κατά 215 εκ. ? σε σχέση με το 2014 και έφτασαν στο ποσοστό ρεκόρ του 0,97% του ΑΕΠ. Αυτό ανακλάται στη σημαντική αύξηση των θέσεων εργασίας ερευνητών στον ιδιωτικό τομέα (2%), στα ΑΕΙ (17,8%) και στα ΕΚ (24,2%) σε ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης. Αυτό όμως δεν αρκεί. Το ποσοστό των δαπανών είναι περίπου στο μισό του μέσου όρου της ΕΕ. Όσον αφορά την Παιδεία η χρηματοδότησή της φτάνει σήμερα περίπου στο 2,8% του ΑΕΠ σε αντίθεση με τις προτάσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης που θα οδηγούσαν σε μείωση κάτω από το 2%. Μετά από λεπτομερή εκτίμηση των πραγματικών δαπανών της Παιδείας αναμένεται να γίνουν αντίστοιχες προσαρμογές. Πρέπει εδώ να σημειωθεί η αύξηση των 65 εκ. ? που έχει προβλεφθεί για τα επόμενα δύο έτη και έχει ήδη αναγγελθεί από τον Πρωθυπουργό.
Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ότι θα αυξήσει σημαντικά τα κονδύλια για την έρευνα και την τεχνολογία. Εκτιμάτε ότι είναι αρκετά για να δελεάσουν ένα νέο επιστήμονα ή μια καινοτόμο επιχείρηση, να παραμείνουν στην Ελλάδα και να μην καταφύγουν στο εξωτερικό, όπως συμβαίνει κατά χιλιάδες τα τελευταία χρόνια; Εκτός από το περίφημο ελληνικό φιλότιμο, υπάρχει κάποιο άλλο ισχυρό κίνητρο που θα συμβάλει θετικά στην απόφαση ενός ερευνητή να παραμείνει στον τόπο του, τη στιγμή δέχεται σωρεία ερεθισμάτων και προτάσεων από το εξωτερικό με δελεαστικές οικονομικές, και όχι μόνο, προτάσεις;
Όπως σας ανέφερα τα κονδύλια για την Έρευνα έχουν ήδη αυξηθεί σημαντικά γεγονός που καταδεικνύει έμπρακτα τις προθέσεις της κυβέρνησης για το μέλλον. Η δημιουργία θέσεων εργασίας και προοπτικών σταδιοδρομίας είναι προαπαιτούμενα αλλά δεν φθάνουν. Χρειάζεται και η ύπαρξη καλών συνθηκών για επιστημονική εργασία και ποιοτικά ελκυστικά περιβάλλοντα που εμπνέουν και λειτουργούν ως πόλος έλξης για νέους επιστήμονες. Αυτό ισχύει και για το δημόσιο και για τον ιδιωτικό τομέα.
Τι θα συμβουλεύατε τα νέα παιδιά που τελειώνουν τα ελληνικά πανεπιστήμια και θέλουν να μπουν και να διαπρέψουν στην αρένα του ανταγωνισμού της επιστημονικής γνώσης;
Θα τους έλεγα να εξετάσουν προσεκτικά τις ευκαιρίες και προοπτικές που διανοίγονται στη χώρα με το νέο περιβάλλον για επιστημονική έρευνα και εργασία γενικότερα. Η εμπειρία του εξωτερικού είναι χρήσιμη αλλά πλέον δεν είναι μονόδρομος. Η αμφίδρομη επιστημονική κινητικότητα είναι ο στόχος και βέβαια η αξιοποίηση της Γνώσης στην Ελλάδα με την ανάπτυξη της Οικονομίας της Γνώσης με τον αγώνα που δίνει η Κοινωνία για την επόμενη ημέρα. Έναν αγώνα δύσκολο αλλά συναρπαστικό.
στο 