Η προστασία της μητρότητας και της
πατρότητας στην εργασία είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα. Πότε απαγορεύεται και
θεωρείται άκυρη η καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας;
Γράφει ο δικηγόρος – εργατολόγος,
Γιάννης Καρούζος
Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου
15 του ν. 1483/1984, όπως αντικαταστάθηκε με τη διάταξη του άρθρου 36 του Ν.
3996/2011 και συμπληρώθηκε με τη διάταξη του άρθρου 48 του Ν. 4808/2021,
απαγορεύεται και είναι απόλυτα άκυρη η καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας
εργαζόμενης από τον εργοδότη της, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της,
όσο και για το χρονικό διάστημα δεκαοκτώ (18) μηνών μετά τον τοκετό ή κατά την
απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον
τοκετό, εκτός εάν υπάρχει σπουδαίος λόγος για καταγγελία.
Η προστασία από την καταγγελία
της σύμβασης ή σχέσης εργασίας ισχύει τόσο έναντι του εργοδότη, στον οποίο η
τεκούσα προσλαμβάνεται, χωρίς να έχει προηγουμένως απασχοληθεί αλλού, πριν
συμπληρώσει δεκαοκτώ (18) μήνες από τον τοκετό ή το μεγαλύτερο χρόνο που
προβλέπεται στην παρούσα, όσο και έναντι του νέου εργοδότη, στον οποίο η
τεκούσα προσλαμβάνεται και μέχρι τη συμπλήρωση των ανωτέρω χρόνων.
Αντίστοιχη προστασία προβλέφθηκε
και για τον πατέρα εργαζόμενο, δυνάμει του άρθρου 48 του Ν. 4808/2021, σύμφωνα
με το οποίο η καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας εργαζόμενου πατέρα από
τον εργοδότη για χρονικό διάστημα έξι (6) μηνών από τον τοκετό απαγορεύεται και
είναι απόλυτα άκυρη, εκτός αν υπάρχει σπουδαίος λόγος για καταγγελία.
Ως σπουδαίος λόγος δεν μπορεί σε
καμία περίπτωση να θεωρηθεί ενδεχόμενη μείωση της απόδοσης στην εργασία της
εγκύου που οφείλεται στην εγκυμοσύνη ή στις οικογενειακές υποχρεώσεις του
εργαζόμενου γονέα. Αν υπάρχει σπουδαίος λόγος (π.χ. διακοπή εργασιών της
επιχείρησης), ο εργοδότης υποχρεούται να αιτιολογεί την καταγγελία γραπτώς και
να προβαίνει στη σχετική κοινοποίηση στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας (άρθρο
10, παρ. 3 Π.Δ. 176/1997).
Επιπλέον προβλέπεται ότι η
προστασία έναντι της καταγγελίας της σχέσης εργασίας που παρέχεται στις φυσικές
μητέρες ισχύει και για τις εργαζόμενες που υιοθετούν τέκνο ηλικίας έως 6 ετών,
με χρονική αφετηρία την ένταξη του τέκνου στην οικογένεια, καθώς και για τις
εργαζόμενες που εμπλέκονται στη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας, είτε ως
τεκμαιρόμενες μητέρες με χρονική αφετηρία τη γέννηση του παιδιού, είτε ως
κυοφόροι γυναίκες (άρθρο 46 του Ν. 4488/2017).
Τέλος, με τη διάταξη του άρθρου
48 του Ν. 4808/2021, θεσπίστηκε ειδικός λόγος απόλυτης ακυρότητας της καταγγελίας
σύμβασης εργασίας εργαζόμενος, επειδή ο τελευταίος ζήτησε ή έλαβε άδεια ή
ευέλικτη ρύθμιση ή άσκησε δικαίωμα που αφορά στις ρυθμίσεις του άνω νόμου για
την προστασία της οικογένειας.
Οι νέες άδειες που θεσπίστηκαν
Επιπρόσθετα, θεσπίστηκαν νέες
άδειες των εργαζομένων για τη συμφιλίωση της επαγγελματικής με την οικογενειακή
ζωή. Ο νόμος θεσπίζει σειρά αδειών για γονείς και φροντιστές. Οι άδειες που
θεσπίζονται είναι:
– Άδεια πατρότητας: 14 ημέρες με
αποδοχές
– Γονική άδεια 4 μηνών για κάθε
γονέα με επιδότηση για πρώτη φορά από τον ΟΑΕΔ για τους 2 μήνες. Σημειώνεται
ότι με μεταβατική διάταξη που έχει περιληφθεί στο νόμο, προβλέπεται ότι όσοι
γονείς έχουν λάβει αλλά δεν έχουν εξαντλήσει την γονική άδεια με βάση το παλιό
καθεστώς (που ήταν 4 μήνες χωρίς αποδοχές), δικαιούνται το 2μηνο της επιδότησης
του ΟΑΕΔ.
– Δικαίωμα ευέλικτων ρυθμίσεων
(π.χ. τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο, μερική απασχόληση) για γονείς και φροντιστές
με βάση την Οδηγία 1158/2019.
– Απουσία 2 ημέρες κατ’ έτος με
αποδοχές για λόγους ανωτέρας βίας
– Άδεια φροντιστή για συγγενείς ή
συνοίκους που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα υγείας
– Επέκταση της άδειας λοχείας 9
εβδομάδων μετά τη γέννα και στην υιοθεσία τέκνου
– Επέκταση της ειδικής άδειας
προστασίας της μητρότητας 6 μηνών με επιδότηση από τον ΟΑΕΔ και στην υιοθεσία
τέκνου
– Επέκταση του μειωμένου ωραρίου
(άδεια φροντίδας τέκνου) και στην μητέρα που απέκτησε τέκνο με τη διαδικασία
της παρένθετης μητρότητας
– Επέκταση της ειδικής άδειας
προστασίας της μητρότητας 6 μηνών με επιδότηση από τον ΟΑΕΔ και της άδειας
υποβοηθούμενης αναπαραγωγής 7 ημερών με αποδοχές στο προσωπικό του Δημοσίου για
το οποίο εφαρμόζεται το εργατικό δίκαιο, δηλαδή μεταξύ άλλων στους εργαζόμενους
με σχέση Ιδιωτικού Δικαίου Ορισμένου Χρόνου (ΙΔΟΧ).
στο 