Με τη σύσταση του Μητρώου Διαθηκών ήρθαν σημαντικές αλλαγές στη δημοσίευση όλων των τύπων των διαθηκών – ιδιόγραφη, δημόσια ή μυστική. Ουσιαστικά οι διαθήκες θα δημοσιεύονται με ψηφιακό τρόπο. Επίσης επισημαίνεται πως η δημοσίευση της τελευταίας βούλησης κάθε διαθέτη, ανεξαρτήτως του τύπου που έχει αποφασίσει να την εκφράσει προς τους κληρονόμους τους θα γίνεται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα «Μητρώο Διαθηκών».
Μητρώο Διαθηκών: Τι είναι και πώς θα λειτουργεί
Μάλιστα σύμφωνα με τον νόμο, οι διαθήκες θα καταχωρούνται αμελλητί και ηλεκτρονικά και με την ανάρτηση στο Μητρώο. Σε αυτό θα δημοσιεύονται το ΑΦΜ, η ημερομηνία γέννησης, το είδος της διαθήκης και ο αριθμός πράξης του κάθε διαθέτη. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως μόλις περιέλθει η διαθήκη εις γνώσιν του του συμβολαιογράφου – ή του πρόξενου σε περίπτωση Ελλήνων κατοίκων του εξωτερικού-μετά αυτή θα δημοσιεύεται άμεσα.
Όπως αναφέρεται σε σχετική διάταξη, «όποιος κατέχει ιδιόγραφη διαθήκη οφείλει, χωρίς υπαίτια καθυστέρηση, μόλις πληροφορηθεί τον θάνατο του διαθέτη, να την εμφανίσει για δημοσίευση σε συμβολαιογράφο».
Ο στόχος είναι να μη μεσολαβεί μεγάλο χρονικό διάστημα από τη στιγμή που θα πεθάνει ο διαθέτης μέχρι να εμφανιστεί η διαθήκη στον συμβολαιογράφο και να μην υπάρξουν φαινόμενα πλαστών διαθηκών.
Μάλιστα ο συμβολαιογράφος που έχει στα χέρια του διαθήκη θα πρέπει τη δημοσιεύσει στο Mnτρώο Διαθηκών μόλις ενημερωθεί για τον θάνατο του διαθέτη. Για αυτό γίνεται από τον συμβολαιογράφο η σύνταξη του πρακτικού δημοσίευσης με καταγραφή τυχόν εξωτερικών – ελαττωμάτων του εγγράφου.
Τι αλλάζει από την 1η Νοεμβρίου του 2025
Τα δικαστήρια αναμένεται να έχουν από την 1η Νοεμβρίου 2025 την αρμοδιότητα για τη δημοσίευση των διαθηκών και μέχρι εκείνη την ημέρα με το θέμα αυτό θα ασχολούνται οι συμβολαιογράφοι.
Τι ισχύει για τους κατοίκους του εξωτερικού
Εάν ο κληρονόμος είναι κάποιο εξωτικό πρόσωπο, τότε λαμβάνεται ειδική πρόνοια με τη διενέργεια γραφολογικής πραγματογνωμοσύνης.
Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να αποδειχθεί η γνησιότητα της γραφής και της υπογραφής του διαθέτη στις περιπτώσεις εκείνες που ο κληρονόμος δεν είναι σύζυγος του διαθέτη ή πρόσωπο με το οποίο ο διαθέτης έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης ή δεν έχει με τον διαθέτη συγγενική σχέση τουλάχιστον τέταρτου βαθμού.
Το προξενείο
Η αρμόδια προξενική Αρχή γίνεται η «γέφυρα» για τους κατοίκους του εξωτερικού προκειμένου να φτάσει η τελευταία βούληση στο Μητρώο Διαθηκών.
Υπενθυμίζεται πως σύμφωνα με την νομοθεσία, η διαθήκη βρίσκεται στα χέρια της προξενικής Αρχής και μόλις αυτή ενημερωθεί για τον θάνατο του διαθέτη θα πρέπει να να τη δημοσιεύσει και να συντάξει το σχετικό πρακτικό. Σε αυτό καταχωρίζεται ολόκληρη η διαθήκη και και το πρακτικό αυτό θα πρέπει να το υπογράψει ο προϊστάμενος της προξενικής Αρχής και ο γραμματέας. Και σε κάθε άλλη περίπτωση η διαθήκη αυτή θα πρέπει να δημοσιευθεί στο προξενικό γραφείο ενώπιον δύο μαρτύρων και του γραμματέα του προξενείου, αν υπάρχει.
Μετά το πρακτικό αυτό το υπογράφουν ο προϊστάμενος της προξενικής Αρχής, ο γραμματέας και οι μάρτυρες.
Το πρωτότυπο των διαθηκών με το τυχόν περικάλυμμα, αφού θεωρηθούν από τον προϊστάμενο της προξενικής Αρχής, προσαρτώνται στο πρακτικό και φυλάσσονται στα αρχεία του προξενείου. Αντίγραφο του πρακτικού αποστέλλεται από την προξενική Αρχή προς καταχώριση στο Μητρώο Διαθηκών.
«Κάθε συμβολαιογράφος ή συμβολαιογραφών πρόξενος υποχρεούται άμεσα, χωρίς υπαίτια καθυστέρηση, να καταχωρίζει στην ειδική πλατφόρμα δημοσίευσης διαθηκών “Μητρώο Διαθηκών”, η κυριότητα, διοίκηση και διαχείριση της οποίας ανήκει στους συμβολαιογραφικούς συλλόγους της χώρας, για κάθε ιδιόγραφη διαθήκη που κατατέθηκε ή προσκομίστηκε σε αυτόν, για κάθε μυστική διαθήκη που καταρτίστηκε ενώπιόν του και για κάθε δημόσια διαθήκη που συντάχθηκε ενώπιόν του τα εξής στοιχεία: επώνυμο, όνομα, όνομα πατρός, όνομα μητρός, επάγγελμα, τόπος και ημερομηνία γέννησης, ΑΦΜ, κατοικία του διαθέτη, αριθμός της πράξης της διαθήκης και είδος αυτής» σημειώνεται μεταξύ άλλων στη διάταξη.
Οι αδημοσίευτες διαθήκες
Η κάλυψη του περιεχομένου των διαθηκών γίνεται με απόλυτη μυστικότητα μέχρι τη δημοσίευσή τους. Σύμφωνα με την νομοθεσία, ο αρχειοφύλακας υποχρεούται να τηρεί μυστικό το περιεχόμενο του Μητρώου Διαθηκών για τις αδημοσίευτες διαθήκες.