Έναν χρήσιμο οδηγό με ερωτήσεις και απαντήσεις για την Κοινωνική Συμφωνία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και των Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων αναφορικά με την επαναφορά των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας δημοσιεύει σε ενημερωτικό σημείωμα το αρμόδιο υπουργείο.
Αναλυτικά:
1.Τι είναι η Κοινωνική Συμφωνία;
Πρόκειται για μια ιστορική συμφωνία μεταξύ Υπουργείου Εργασίας και όλων των Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων, έπειτα από 7 μήνες τριμερούς διαβούλευσης (Μάιος-Νοέμβριος 2025), η οποία βάζει τέλος στους μνημονιακούς περιορισμούς για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και σηματοδοτεί μια νέα εποχή κοινωνικού διαλόγου και συλλογικών διαπραγματεύσεων στη χώρα.
Είναι η πρώτη φορά που επιτυγχάνεται τριμερής συμφωνία μεταξύ της Κυβέρνησης και όλων των Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων και μάλιστα τέτοιου εύρους, με κοινό στόχο την ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Η Κοινωνική Συμφωνία δεν είναι απλώς ένα θεσμικό κείμενο. Είναι η μετάβαση από τη θεωρία στην πράξη: μια κοινή δέσμευση εργαζομένων, εργοδοτών και Πολιτείας να οικοδομήσουν ένα εργασιακό περιβάλλον με καθαρούς κανόνες, εμπιστοσύνη και διαφάνεια. Σε αυτό το νέο πλαίσιο, οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας αποκτούν κεντρικό ρόλο. Δεν αντιμετωπίζονται ως μια τεχνική ή γραφειοκρατική διαδικασία, αλλά ως το βασικό εργαλείο που εξασφαλίζει δίκαιους όρους εργασίας, προστασία, αξιοπρέπεια και σταθερότητα. Η Κοινωνική Συμφωνία θεμελιώνει μια νέα συνθήκη σταθερότητας που στηρίζει τόσο τον εργαζόμενο όσο και την επιχείρηση. Είναι το θεμέλιο μιας σύγχρονης και ισορροπημένης αγοράς εργασίας, προς όφελος όλων.
2.Γιατί θεωρείται ιστορική η Κοινωνική Συμφωνία;
- Γιατί δεν έχει ξαναγίνει ποτέ συμφωνία Κυβέρνησης και Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων στα εργασιακά σε τέτοιο εύρος. Δείχνει πόσα μπορούν να επιτευχθούν μέσα από τον διάλογο.
- Γιατί στη ουσία της οδηγεί σε περισσότερες Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, παρέχει μεγαλύτερη προστασία και ασφάλεια στους εργαζόμενους, διασφαλίζει ένα πιο σταθερό εργασιακό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις, θέτει ξεκάθαρους κανόνες στην αγορά εργασίας.
3.Τι είναι η Ατομική και τι η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ); Ποια είναι η διαφορά τους;
- Η Ατομική Σύμβαση Εργασίας υπογράφεται ανάμεσα σε έναν εργαζόμενο και έναν εργοδότη.
- Η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ) υπογράφεται από οργανώσεις εργαζομένων και οργανώσεις εργοδοτών (ή εργοδότη), και καθορίζει μισθούς, ωράρια, άδειες και γενικά τους βασικούς όρους για όλους όσοι καλύπτονται από αυτήν.
4.Τι σημαίνει για τον εργαζόμενο:
Η ατομική σύμβαση μπορεί μόνο να βελτιώσει τους όρους της ΣΣΕ, όχι να τους μειώσει. Η ΣΣΕ λειτουργεί ως “δίχτυ ασφαλείας”.
5.Ποιοι καλύπτονται από μια ΣΣΕ;
Μια κλαδική ή ομοιοεπαγγελματική ΣΣΕ καλύπτει τους εργαζόμενους-μέλη της συνδικαλιστικής οργάνωσης που την υπέγραψε καθώς και τις επιχειρήσεις-μέλη της εργοδοτικής οργάνωσης που την υπέγραψε.
6.Τι προσφέρουν οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας;
Τα οφέλη της ΣΣΕ:
- Για τους εργαζόμενους, σημαίνει δυνατότητα για αύξηση μισθών και παροχών, σταθερό, ασφαλές και προβλέψιμο εργασιακό περιβάλλον, λιγότερο άγχος, αφού μειώνεται η ανησυχία για αλλαγές στους εργασιακούς όρους. Είναι μια βαθιά ανάσα ασφάλειας και αξιοπρέπειας.
- Για τις επιχειρήσεις, σημαίνει σταθερότητα, δυνατότητα επένδυσης στους εργαζόμενους, περιβάλλον με ξεκάθαρους κανόνες δίχως συνεχείς ή ανοιχτές διαπραγματεύσεις, περιβάλλον που διευκολύνει και ενισχύει την ανάπτυξη και την καταπολέμηση αθέμιτου ανταγωνισμού.
7.Γιατί χρειαζόταν αλλαγή στο πλαίσιο των ΣΣΕ;
Το ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων δεν ήταν αρκετά υψηλό, λόγω μνημονιακών περιορισμών και άλλων λόγων, και υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης του ποσοστού αυτού. Η Κοινωνική Συμφωνία που επετεύχθη αποσκοπεί στη δημιουργία ευνοϊκότερου για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις θεσμικού πλαισίου και των κατάλληλων προϋποθέσεων προκειμένου να καταστεί δυνατή η αύξηση του συνολικού ποσοστού κάλυψης εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
8.Τι σημαίνει ‘επέκταση’ μιας ΣΣΕ και ποια είναι τα οφέλη της;
Επέκταση σημαίνει ότι οι όροι που συμφωνήθηκαν με την ΣΣΕ ισχύουν πλέον για όλον τον κλάδο ή το επάγγελμα, ακόμη και για εργαζόμενους και εργοδότες που δεν είναι μέλη των οργανώσεων που την υπέγραψαν, δημιουργώντας ένα ενιαίο πλαίσιο. Ως αποτέλεσμα της επέκτασης, πολλοί περισσότεροι εργαζόμενοι αποκτούν προστασία, ενώ παράλληλα ενισχύεται ο υγιής ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων και δημιουργούνται προϋποθέσεις για αυξήσεις μισθών και καλύτερες παροχές.
9.Τι αλλάζει με την Κοινωνική Συμφωνία στο θέμα της επέκτασης των ΣΣΕ;
- Αντί του ποσοστού κάλυψης 50% που ισχύει σήμερα, πλέον θα αρκεί η ΣΣΕ να καλύπτει το 40% των εργαζομένων ενός κλάδου ή επαγγέλματος για να μπορεί να επεκταθεί σε όλους τους εργαζόμενους του κλάδου ή του επαγγέλματος με απόφαση της Υπουργού Εργασίας. Ως αποτέλεσμα, περισσότερες ΣΣΕ θα επεκτείνονται εύκολα και γρήγορα και θα προστατεύουν μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων.
- Δημιουργείται μια νέα πολύ σημαντική δυνατότητα επέκτασης, χωρίς το κριτήριο ποσοστού κάλυψης 40%, όταν η ΣΣΕ συνυπογράφεται από Εθνικούς Κοινωνικούς Εταίρους, αλλαγή η οποία θα επιτρέπει την άμεση επέκταση πολλών περισσότερων ΣΣΕ και την κάλυψη σημαντικά μεγαλύτερου αριθμού εργαζομένων.
- Η ΓΣΕΕ θα μπορεί πλέον να συνυπογράφει κλαδικές ΣΣΕ, εφόσον προσκληθεί από μια οργάνωση μέλος της, αξιοποιώντας αυτομάτως τη δυνατότητα επέκτασης της ΣΣΕ χωρίς το κριτήριο του 40%.
10.Τι αλλάζει στα Μητρώα συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης;
Τα απαιτούμενα προς υποβολή στα Μητρώα στοιχεία προκειμένου να μπορεί να επεκταθεί μία ΣΣΕ και να μπορεί να γίνει προσφυγή στον ΟΜΕΔ, μειώνονται στα απολύτως απαραίτητα. Οι κυρώσεις για τη μη εγγραφή μετριάζονται σημαντικά.
11.Τι σημαίνει ‘πλήρης προστασία μετά τη λήξη μιας ΣΣΕ’;
- Από εδώ και πέρα, μετά τη λήξη της ΣΣΕ και της αυτόματης τρίμηνης παράτασης της ισχύος της, όλοι οι όροι της ΣΣΕ θα συνεχίζουν να ισχύουν για τους εργαζόμενους στους οποίους εφαρμοζόταν, μέχρι να συναφθεί νέα συλλογική σύμβαση ή να υπογράψουν μια ατομική σύμβαση. Με άλλα λόγια, καταργείται το μνημονιακό καθεστώς της μερικής μετενέργειας και επανέρχεται η πλήρης μετενέργεια.
- Οι νεοπροσλαμβανόμενοι κατά την τρίμηνη παράταση της ΣΣΕ καλύπτονται κανονικά από όλα όσα ορίζονται σε αυτήν. Αυτό πρακτικά σημαίνει ασφάλεια, σταθερότητα, προστασία μισθών και δικαιωμάτων χωρίς εξαιρέσεις.
12.Πώς επιταχύνονται οι διαδικασίες επίλυσης συλλογικών διαφορών;
Δημιουργείται τριμελής Επιτροπή Προελέγχου στον ΟΜΕΔ η οποία θα ελέγχει αυστηρά και μόνο την πλήρωση των νόμιμων προϋποθέσεων για μονομερή προσφυγή. Επίσης, καταργείται ο δεύτερος βαθμός διαιτησίας για ταχύτερες αποφάσεις και παραμένει φυσικά το δικαίωμα της δικαστικής προσβολής αυτών. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται πιο γρήγορη και σαφής διαδικασία για εργαζομένους και εργοδότες.
13.Τι επιδιώκει τελικά να πετύχει η ιστορική Κοινωνική Συμφωνία του Υπουργείου Εργασίας με τους Εθνικούς Κοινωνικούς Εταίρους;
- Ο κοινός στόχος όλων των αλλαγών που επιφέρει η τριμερής Κοινωνική Συμφωνία είναι να αυξηθεί ο αριθμός των Συλλογικών Συμβάσεων που υπογράφονται και επεκτείνονται για την κάλυψη όσο το δυνατόν περισσότερων εργαζομένων και να επιλύονται με πιο γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο οι συλλογικές διαφορές.
- Η Κοινωνική Συμφωνία δίνει ασφάλεια στον εργαζόμενο, σταθερότητα στην επιχείρηση, ξεκάθαρους κανόνες στην αγορά εργασίας.
- Η Κοινωνική Συμφωνία σηματοδοτεί μια νέα εποχή για τον κοινωνικό διάλογο στην Ελλάδα, διαμορφώνοντας ένα σύγχρονο, δίκαιο και σταθερό πλαίσιο εργασίας που ωφελεί την αγορά και την κοινωνία συνολικά.