Στα ελαττώματα του ευρώ αλλά και στις αλλαγές που χρειάζονται για να
λειτουργήσει σωστά και προς όφελος της οικονομίας και της Ευρώπης αναφέρεται με
σημερινό του άρθρο στους Financial Times ο Νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ
Στίγκλιτς κάνοντας ειδικές αναφορές και στην Ελλάδα.
Όπως αναφέρει ο ίδιος αποτελεί κοινή αποδοχή ότι ευρωζώνη από το 2008
δεν τα πηγαίνει και πολύ καλά, καθώς αν και το ευρώ υποτίθεται ότι θα έφερνε
ευημερία και θα ενίσχυε την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, τελικά έκανε ακριβώς το
αντίθετο.
Μάλιστα, ο ίδιος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η Ευρώπη ίσως πρέπει να
εγκαταλείψει το ευρώ για να σώσει την Ευρώπη και το ευρωπαϊκό project».
Οι κρίσεις ήταν προβλέψιμες
Σύμφωνα με τον ίδιο το ευρώ ήταν ελαττωματικό από τη γένεσή του. «Ήταν σχεδόν αναπόφευκτο ότι η αφαίρεση δύο βασικών μηχανισμών
προσαρμογής, όπως τα επιτόκια και οι ισοτιμίες, χωρίς να μπει κάτι άλλο στη
θέση τους, θα καθιστούσαν δύσκολη την μακροοικονομική προσαρμογή.
Αν προστεθεί σε αυτό μια κεντρική τράπεζα με την εντολή να εστιάζει
στον πληθωρισμό και με τις χώρες να περιορίζονται επιπρόσθετα από τα ελλείμματά
τους, το αποτέλεσμα θα είναι υπερβολικά υψηλή ανεργία και ακαθάριστο εγχώριο
προϊόν συστηματικά κάτω της δυνητικής παραγωγής.
Με τις χώρες να δανείζονται σε ένα νόμισμα που δεν είναι υπό τον έλεγχό
τους, και χωρίς κανένα εύκολο μηχανισμό ελέγχου των εμπορικών ελλειμμάτων, οι
κρίσεις ήταν προβλέψιμες» γράφει χαρακτηριστικά.
Αναφορές και στην Ελλάδα
Στο μεταξύ, ο Στίγκλιτς αναφέρεται και στην Ελλάδα. Όπως γράφει στο
άρθρο του η εναλλακτική λύση για τη ρύθμιση των ονομαστικών συναλλαγματικών
ισοτιμιών είναι η προσαρμογή των πραγματικών –να πέφτουν οι ελληνικές τιμές
σχετικά με τις γερμανικές.
Ωστόσο, όπως αναφέρει δεν έχουν θεσπιστεί κανόνες που θα μπορούσαν να
επιβάλουν την αύξηση των γερμανικών τιμών, ενώ το κοινωνικό και οικονομικό
κόστος του να εξαναγκαστούν οι ελληνικές τιμές να πέσουν αρκετά είναι τεράστιο. Στο πλαίσιο αυτό, η γρήγορη ανάπτυξη της ελληνικής παραγωγικότητας σε
σχέση με την γερμανική θα μπορούσε να είναι ένας εναλλακτικός τρόπους
προσαρμογής αλλά «κανείς δεν έχει βρει πώς να το κάνει αυτό».
Σύμφωνα με τον ίδιο, το ίδιο ισχύει και για την Ισπανία και την
Πορτογαλία. «Ελλείψει μιας συνολικής στρατηγικής, η τρόικα είναι επιθετική, θεσπίζοντας
νέους κανόνες για το φρέσκο γάλα και το μέγεθος στις φρατζόλες του ψωμιού. Το
αν αυτοί είναι επιθυμητοί, είναι κάτι που μπορεί να συζητηθεί. Το ότι δεν
πρόκειται να επιτύχουν την επιθυμητή προσαρμογή στις πραγματικές
συναλλαγματικές ισοτιμίες, όχι» γράφει χαρακτηριστικά.
Οι αλλαγές που απαιτούνται
Σύμφωνα με τον Στίγκλιτς οι αλλαγές που απαιτούνται προκειμένου το ευρώ
να λειτουργήσει περιλαμβάνεται μια κοινή τραπεζική ένωση και, κυρίως, η κοινή
ασφάλιση στις καταθέσεις, κανόνες για να περιοριστούν τα εμπορικά πλεονάσματα,
ευρωομόλογα ή κάποιος παρόμοιος μηχανισμός για να αμοιβαιοποίηση του χρέους.
Επίσης θα πρέπει η νομισματική πολιτική εστιάζει περισσότερο στην
απασχόληση, την ανάπτυξη και τη σταθερότητα, όχι μόνο στον πληθωρισμό.
Το τέλος του κοινού νομίσματος
δεν θα είναι το τέλος του ευρωπαϊκού project
Σύμφωνα με τον Στίγκλιτς, η Ευρώπη πρέπει να εστιάσει στα σημαντικά για
να πετύχει στενή οικονομική και πολιτική συνεργασία.
«Το τέλος του κοινού νομίσματος δεν θα είναι το τέλος του ευρωπαϊκού project»
γραφεί χαρακτηριστικά επισημαίνοντας ότι το ελεύθερο εμπόριο και η μετανάστευση
θα εξακολουθούν να υπάρχουν.
Όπως γράφει ο νομπελίστας οικονομολόγος, είναι σημαντικό να υπάρξει
ομαλή μετάβαση έξω από το ευρώ πιθανώς κινούμενοι προς ένα σύστημα «ευέλικτου
ευρωσυστήματος» «με ένα ισχυρό Βόρειο ευρώ και ένα πιο μαλακό Νότιο ευρώ.
Ωστόσο, ο ίδιος παραδέχεται ότι τίποτα από αυτά δεν θα είναι εύκολο
καθώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του χρέους και ο ευκολότερος
τρόπος για να γίνει αυτό είναι να μετατραπούν όλα τα χρέη σε ευρώ, ως χρέη σε
«Νότιο ευρώ».
Το… φιλικό διαζύγιο
Τέλος, σύμφωνα με τον Στίγκλιτς, ένα «φιλικό διαζύγιο» (δηλ. ένα ήπιο
τέλος στο ευρώ) θα μπορούσε να επαναφέρει την Ευρώπη στην ευημερία και να δώσει
στην Ήπειρο τη δυνατότητα να εστιάσει για μία ακόμη φορά, με αλληλεγγύη στις
πολλές πραγματικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει.
«Η Ευρώπη ίσως πρέπει να εγκαταλείψει το ευρώ για να σώσει την Ευρώπη
και το ευρωπαϊκό project» καταλήγει ο ίδιος στο άρθρο του στους Financial
Times.