Νέα δέσμη μέτρων για την ελάφρυνση νοικοκυριών και επιχειρήσεων σχεδιάζει η κυβέρνηση με ορίζοντα το 2027, καθώς έχει ήδη εξασφαλιστεί δημοσιονομικός χώρος της τάξης των 800-900 εκατ. ευρώ, ποσό που κατά πάσα πιθανότητα θα αυξηθεί το επόμενο έτος. Επιπλέον μέτρα στήριξης για το 2026 δεν προβλέπονται με τα σημερινά δεδομένα, καθώς έχει εξαντληθεί ο δημοσιονομικός χώρος, εκτός εάν προκύψουν περισσότερα ενεργητικά μέτρα εσόδων και μείωση δαπανών σε άλλους τομείς. Ο μόνος δρόμος για να δημιουργηθεί πρόσθετο περιθώριο για έξτρα παρεμβάσεις το 2026 είναι η αναζήτηση εξοικονομήσεων στο σκέλος των δαπανών. Η προσπάθεια επικεντρώνεται σε λειτουργικά έξοδα, σε προγράμματα με χαμηλή απόδοση και σε πιθανές αναδιαρθρώσεις σε τομείς όπως η υγεία και οι κοινωνικές παροχές.
Σε αυτό το πλαίσιο, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης προετοιμάζει ήδη το επόμενο πακέτο παρεμβάσεων που αναμένεται να υλοποιηθεί από το 2027. Αν και η συζήτηση είναι πρόωρη, η κατεύθυνση των μέτρων κινείται προς τη διεύρυνση των κοινωνικών ενισχύσεων, σε νέες ελαφρύνσεις στη φορολογία ακινήτων, σε διευκολύνσεις για επαγγελματίες και επιχειρήσεις με αύξηση των δόσεων για ρυθμίσεις οφειλών αλλά και περαιτέρω ενίσχυση των οικογενειών με παιδιά. Ειδικότερα:
1. Διεύρυνση των δικαιούχων της μόνιμης ενίσχυσης των 250 ευρώ για τους συνταξιούχους
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά μέτρα που σχεδιάζονται στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής, είναι η διεύρυνση των δικαιούχων της μόνιμης ενίσχυσης των 250 ευρώ. Το επίδομα αυτό έχει ήδη δοθεί σε συγκεκριμένες κατηγορίες χαμηλοσυνταξιούχων, όμως η κυβέρνηση εξετάζει να επεκτείνει τον αριθμό των δικαιούχων, ώστε να συμπεριληφθούν περισσότεροι συνταξιούχοι. Η στόχευση είναι διπλή: αφενός να στηριχθούν οικονομικά ευάλωτες ομάδες, αφετέρου να αποκατασταθούν ανισότητες που έχουν προκύψει από τις αυξήσεις στις συντάξεις και τη διατήρηση της προσωπικής διαφοράς σε ορισμένες περιπτώσεις.
Η διεύρυνση αυτή θεωρείται ένα από τα μέτρα που «κλειδώνουν» πιο εύκολα, καθώς έχει σαφή κοινωνική στόχευση και δεν συνεπάγεται μεγάλα δημοσιονομικά βάρη συγκριτικά με παρεμβάσεις στη φορολογία. Εφόσον υλοποιηθεί το 2027, θα αποτελέσει ένα μόνιμο δίχτυ προστασίας για συνταξιούχους που εξακολουθούν να βλέπουν το εισόδημά τους να πιέζεται εξαιτίας της ακρίβειας.
2. «Ψαλίδι» στις εργοδοτικές εισφορές
Στο μέτωπο της απασχόλησης εξετάζεται νέα μείωση των εργοδοτικών εισφορών κατά μισή ποσοστιαία μονάδα, η οποία δεν αποκλείεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή από το 2027. Μια τέτοια παρέμβαση στοχεύει μεν στη μείωση του μη μισθολογικού κόστους για τις επιχειρήσεις, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να λειτουργήσει και υπέρ της αύξησης της απασχόλησης και των προσλήψεων. Το σύνολο των εισφορών (εργοδότη και εργαζομένου) για τους μισθωτούς ανέρχεται σήμερα στο 35,16% και είναι ανάμεσα στα τέσσερα μεγαλύτερα ποσοστά ασφαλιστικών εισφορών στις χώρες του ΟΟΣΑ. Ως προς τις εισφορές των εργαζομένων, η Ελλάδα με 13,35% καταλαμβάνει την τρίτη θέση στην ευρωζώνη, με πρώτη τη Γερμανία (19,9%) και δεύτερο το Βέλγιο (13,7%), όταν ο μέσος όρος στην ευρωζώνη είναι 11,8%. Σε επίπεδο χωρών-μελών του ΟΟΣΑ, οι Ελληνες μισθωτοί είναι στην εξίσου υψηλή πέμπτη θέση, με μέσο όρο εισφορών εργαζομένου 9,5%. Το παρήγορο είναι ότι η Ελλάδα έχει από τα υψηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης για τις συντάξεις, με 70% έναντι μέσου όρου 55% στην ευρωζώνη.
3. Μείωση φορολογικών βαρών για επιχειρήσεις
Στόχος του σχεδιασμού είναι να ελαφρυνθούν οι επιχειρήσεις που δυσκολεύονται να αναπτυχθούν λόγω υψηλών λειτουργικών και φορολογικών επιβαρύνσεων. Ενα από τα μέτρα που φαίνεται να έχουν μεγάλη πιθανότητα υλοποίησης είναι η μείωση ή ακόμη και η πλήρης κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος για τα νομικά πρόσωπα. Η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος αποτελεί πάγιο αίτημα της επιχειρηματικής κοινότητας, καθώς θεωρείται ως ένας άδικος και αντιαναπτυξιακός φόρος. Το τέλος, το οποίο επιβάλλεται ετησίως σε όλες τις επιχειρήσεις ανεξαρτήτως κερδοφορίας, λειτουργεί ως πρόσθετο βάρος ιδιαίτερα για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Η κατάργησή του θα μείωνε το σταθερό κόστος λειτουργίας, θα ενίσχυε την ανταγωνιστικότητα και θα έστελνε ένα θετικό μήνυμα για στήριξη της επιχειρηματικότητας. Παράλληλα, θα βελτίωνε το επιχειρηματικό περιβάλλον, κάνοντάς το πιο ελκυστικό για επενδύσεις. Αν και το δημοσιονομικό κόστος είναι υπαρκτό, μπορεί να αντισταθμιστεί από την αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας και τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης που θα φέρει η ανάπτυξη νέων βιώσιμων επιχειρήσεων.
Ενα μέτρο ακόμη θα μπορούσε να είναι η μείωση του εταιρικού συντελεστή από 22%, που είναι σήμερα, στο 20%. Οι ελληνικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν σημαντικό φορολογικό μειονέκτημα σε σχέση με τον ανταγωνισμό τους στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ο εταιρικός συντελεστής στην Ελλάδα είναι στο 22%, όταν στη Βουλγαρία και στη Βόρεια Μακεδονία είναι μόλις 10%, στη Σερβία και στην Αλβανία 15%, ενώ στην Κροατία 18% ή και χαμηλότερα για μικρότερες εταιρείες.
4. Ελαφρύνσεις για τους ελεύθερους επαγγελματίες
Το 2027 αναμένεται να πραγματοποιηθούν «μικρές αλλά στοχευμένες παρεμβάσεις», οι οποίες θα έχουν δύο κατευθύνσεις:
- Διόρθωση στρεβλώσεων στο σύστημα τεκμαρτού εισοδήματος.
- Ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης χωρίς να επιβαρυνθούν οι πραγματικά χαμηλόμισθοι επαγγελματίες.
Ενα από τα πιο σημαντικά ζητήματα που προβληματίζουν το οικονομικό επιτελείο είναι οι εξαιρετικά χαμηλές δηλώσεις εισοδήματος από επαγγελματίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι 387.000 επαγγελματίες δηλώνουν μέσο φορολογητέο εισόδημα 3.655 ευρώ τον χρόνο, δηλαδή περίπου 305 ευρώ τον μήνα. Επισημαίνεται ότι από το 2026 η έκπτωση 50% στο τεκμαρτό εισόδημα διευρύνεται περιλαμβάνοντας τους ελεύθερους επαγγελματίες που έχουν την έδρα τους σε οικισμούς εκτός Αττικής με πληθυσμό έως και 1.500 κατοίκους, ενώ από τα τεκμήρια εξαιρούνται οι νέες μητέρες που ασκούν ελεύθερο επάγγελμα κατά το έτος γέννησης του παιδιού τους και για τα επόμενα δύο έτη.
Το 2027 θα είναι μία κομβική χρονιά για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους που έχουν καθαρά κέρδη άνω των 10.000 ευρώ, καθώς θα καταβάλουν λιγότερους φόρους για τα εισοδήματά τους. Η φορολογική κλίμακα αλλάζει ριζικά, με μείωση κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες όλων των συντελεστών πλην του εισαγωγικού 9%, ενώ θεσπίζεται συντελεστής 39% από 44% για όσους έχουν εισοδήματα έως 60.000 ευρώ.
5. Νέες μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ
Η επικείμενη αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών το 2027 αναμένεται να επηρεάσει τόσο τον ΕΝΦΙΑ όσο και τη φορολογία μεταβίβασης, καθιστώντας αναγκαία μια ευρύτερη μεταρρύθμιση στη φορολογία κεφαλαίου. Σε αυτό το πλαίσιο εξετάζεται μια νέα γενική μείωση του ΕΝΦΙΑ ή αλλαγή της κλίμακάς του, με μείωση συντελεστών και πιθανή επαναφορά πιο προοδευτικής λογικής στη φορολόγηση, ώστε να προστατευτούν κυρίως όσοι έχουν μεσαία ή μικρή ακίνητη περιουσία.
Σήμερα, ανάλογα με την τιμή ζώνης, το είδος του ακινήτου, την παλαιότητα, τον όροφο, τις προσόψεις κ.ά., εφαρμόζονται διαφορετικοί συντελεστές και έτσι προκύπτει το ποσό φόρου. Εναλλακτικά εξετάζεται η διεύρυνση των κριτηρίων απαλλαγής για χαμηλά εισοδήματα, μικρές ιδιοκτησίες ή ακόμα και οικογένειες με παιδιά, ώστε ο φόρος να είναι κοινωνικά πιο δίκαιος και αναλογικός.
6. Αλλαγές στον φόρο εισοδήματος από ενοίκια
Για τους ιδιοκτήτες ακινήτων εξετάζονται νέες ελαφρύνσεις στη φορολογία ενοικίων. Ωστόσο, βασική προϋπόθεση είναι να καταγραφεί αύξηση των δηλωθέντων εισοδημάτων από ενοίκια, όπως έχει προαναγγείλει ο πρωθυπουργούς Κυριάκος Μητσοτάκης, δεδομένου ότι πέρυσι ο μέσος δηλωμένος τζίρος ήταν μόλις 255 ευρώ, ποσό ενδεικτικό μαζικής υποδήλωσης. Αν αυξηθούν τα πραγματικά δηλωμένα ποσά, το 2027 θα μπορούσε να υπάρξει μείωση χαμηλότερων συντελεστών, ενοποίηση κλιμάκων και επιβράβευση συνεπών ιδιοκτητών. Σημειώνεται ότι από το 2026 θεσπίζεται ενδιάμεσος συντελεστής 25% για εισόδημα από ενοίκια από 12.000 έως 24.000 ευρώ.
Υπενθυμίζεται ότι σήμερα έως τα 12.000 ευρώ εφαρμόζεται συντελεστής 15% και στη συνέχεια αυξάνεται σε 35%. Ως άμεσα ωφελούμενοι εκτιμώνται 161.587 ιδιοκτήτες ακινήτων. Το μέτρο αναμένεται να λειτουργήσει θετικά για τη φορολογική συμμόρφωση και τη συγκράτηση των τιμών των ενοικίων.
7. Αύξηση δόσεων για ληξιπρόθεσμες οφειλές στο Δημόσιο
Αν και κυβερνητικά στελέχη εμφανίζονται αρνητικά σε μια νέα ρύθμιση οφειλών, η πίεση που ασκείται από τους φορείς της αγοράς είναι μεγάλη, με αποτέλεσμα να εξετάζονται σενάρια για βελτίωση της υφιστάμενης πάγιας ρύθμισης οφειλών προς Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία.
Οι φορείς της αγοράς έχουν ζητήσει αύξηση των δόσεων από 24 σε 36 στην πάγια ρύθμιση και θεσμοθέτηση νέας έκτακτης ρύθμισης 120 δόσεων για οφειλές πάνω από ένα συγκεκριμένο ποσό. Με τα σημερνά δεδομένα, πιο πιθανή είναι η βελτίωση της πάγιας ρύθμισης καθώς θα δώσει μια έξτρα «ανάσα» σε εκατοντάδες χιλιάδες οφειλέτες, ιδιαίτερα σε όσους δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν σε συσσωρευμένα χρέη της τελευταίας δεκαετίας.
8. Νέες παρεμβάσεις για οικογένειες με παιδιά
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης ανέφερε ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει στην ίδια φιλοσοφία με την πρόσφατη φορολογική μεταρρύθμιση, ήτοι να στηρίζει τις οικογένειες με παιδιά. Αυτό σημαίνει ότι στο τραπέζι θα μπορούσαν να υπάρξουν νέα μέτρα για τις οικογένειες με προστατευόμενα τέκνα.