Πρωτοφανές σοκ μπορεί να προκαλέσει στην ελληνική οικονομία η αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Φορολογικής Οδηγίας Καπνού (TED), προκαλώντας αύξηση έως 570% στις τελικές τιμές των καπνικών προϊόντων, δραστική μείωση της κατανάλωσης νόμιμων προϊόντων με έξαρση του λαθρεμπορίου τσιγάρων και σοβαρό πλήγμα στην ελληνική παραγωγή και τις εξαγωγές καπνού, αλλά και στα δημόσια έσοδα.
Σύμφωνα με ανάλυση του ΚΕΠΕ, η σχεδιαζόμενη αναθεώρηση της TED αναμένεται να επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία, ιδίως όσον αφορά την αγορά των καπνικών προϊόντων. Οι προτεινόμενες αλλαγές, που περιλαμβάνουν τη μετάβαση από φορολόγηση βάσει βάρους σε φορολόγηση ανά τεμάχιο για τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού, εκτιμάται ότι θα οδηγήσουν σε μεγάλη αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης, επηρεάζοντας τόσο την κατανάλωση όσο και τα δημόσια έσοδα στην Ελλάδα.
Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει σημαντική αλλαγή στον τρόπο φορολόγησης των προϊόντων καπνού, από το βάρος του καπνού σε φορολόγηση ανά τεμάχιο. Αυτή η αλλαγή αναμένεται να προκαλέσει σημαντική αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης, ειδικά στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου και της Ανατολής, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
Για να αποτυπωθούν οι πιθανές επιπτώσεις, το ΚΕΠΕ δημιούργησε σενάρια προσομοίωσης με βάση τις ελαστικότητες τιμής των καπνικών προϊόντων, οι οποίες κυμαίνονται μεταξύ -0,4 και -1,2. Αυτό σημαίνει ότι μια αύξηση 1% στην τιμή μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης κατά 0,4% έως 1,2%.
Στο πλαίσιο αυτών των σεναρίων, η αύξηση της τελικής τιμής ενός πακέτου τσιγάρων μπορεί να κυμανθεί από περίπου 42% (στο πιο συντηρητικό σενάριο) έως 570% (στο πιο απαισιόδοξο σενάριο). Αντίστοιχα, οι Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης (ΕΦΚ) μπορούν να αυξηθούν από 51% έως 701%.
Αυτές οι αυξήσεις, με τη σειρά τους, αναμένεται να προκαλέσουν μείωση της κατανάλωσης, η οποία, στα σενάρια προσομοίωσης, κυμαίνεται από 13% (στο πιο συντηρητικό σενάριο) και μπορεί να φτάσει έως και το 90% (στο πιο απαισιόδοξο).
Αυτά τα σενάρια δείχνουν ότι όσο πιο μεγάλη είναι η αύξηση της τελικής τιμής, τόσο πιο ελαστική τείνει να γίνεται η ζήτηση, καθώς οι καταναλωτές στρέφονται προς φθηνότερα, μη νόμιμα προϊόντα. Η μείωση της κατανάλωσης σε διψήφια ποσοστά αναδεικνύει τον κίνδυνο σημαντικής συρρίκνωσης της νόμιμης αγοράς.
Επιπτώσεις στα φορολογικά έσοδα
Η αλλαγή στη φορολογική πολιτική θα επηρεάσει καταλυτικά τα δημόσια έσοδα. Τα προϊόντα καπνού αποτελούν τη δεύτερη σημαντικότερη πηγή εσόδων από ΕΦΚ για την Ελλάδα, συνεισφέροντας περίπου το 32% των συνολικών εσόδων από ΕΦΚ το 2024, με έσοδα που ξεπερνούν τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως από το 2013.
Η ανάλυση του ΚΕΠΕ δείχνει ότι:
Όταν η ζήτηση είναι ανελαστική (ελαστικότητα -0,4 ή -0,6), η αύξηση των εσόδων από ΕΦΚ μπορεί να είναι σημαντική, κυμαινόμενη από 47,5% στο ηπιότερο σενάριο, έως και πάνω από τριπλασιασμό στο πιο δυσμενές.
Στην περίπτωση μοναδιαίας ελαστικότητας (1), οι αυξήσεις των εσόδων παραμένουν θετικές, περίπου 7% έως 20% ανάλογα με το σενάριο.
Ωστόσο, όταν η ζήτηση είναι ελαστική (-1,2), οι προσομοιώσεις δείχνουν πιθανή μείωση των εσόδων από 0,2% στο πιο ήπιο σενάριο, έως 18% στο πιο δυσμενές.
Η αύξηση του ΕΦΚ μπορεί επίσης να επηρεάσει τα έσοδα του ΦΠΑ, καθώς ο ΦΠΑ 24% επιβάλλεται και στον ΕΦΚ («φόρος στον φόρο»).
στο 
