Εγκρίθηκε από την Κομισιόν μια δέσμη μέτρων για τις επικουρικές συντάξεις στην ΕΕ. Ο στόχος είναι οι πολίτες να μπορούν να έχουν ένα επαρκές εισόδημα κατά τη συνταξιοδότησή τους και για αυτόν τον λόγο διευρύνεται η πρόσβαση σε πιο καλά ποσά επικουρικών συντάξεων αλλά και η απονομή τους θα γίνεται με πιο αποτελεσματικό τρόπο.
Τα προτεινόμενα μέτρα έρχονται να συμπληρώσουν ένα έξτρα εισοδήμα -και όχι να αντικαταστήσουν- τις δημόσιες συντάξεις που είναι βάση των συνταξιοδοτικών συστημάτων σε όλα τα κράτη- μέλη της ΕΕ. Η δέσμη μέτρων εντάσσεται στη στρατηγική της Επιτροπής για την Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων και θα δώσει περισσότερες ευκαιρίες στα νοικοκυριά να δημιουργούν πλούτο μέσω των κεφαλαιαγορών, ενισχύοντας παράλληλα την οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
Η Επίτροπος Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών και Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, Μαρία Λουίς Αλμπουκέρκε δήλωσε σχετικά: «Ο στόχος μας είναι σαφής: όλοι και όλες θα πρέπει να έχουν ένα καλό βιοτικό επίπεδο κατά τη συνταξιοδότησή τους. Γι’ αυτό υιοθετήσαμε μια ολοκληρωμένη δέσμη για την ενίσχυση των επικουρικών συντάξεων χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα αντικαταστήσουν τις συντάξεις του Δημοσίου.
Τα μέτρα μας θα δώσουν στους Ευρωπαίους πολίτες τα κατάλληλα εργαλεία προκειμένου να μπορούν να προγραμματίσουν καλύτερα τα γεράματά τους, ενώ παράλληλα θα απελευθερωθούν νέες πηγές χρηματοδότησης για την τόνωση της οικονομίας της ΕΕ. Καλώ όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των κρατών -μελών της ΕΕ, να ενώσουν τις δυνάμεις τους. Και αυτό επειδή η αποτελεσματική εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο θα είναι κρίσιμη σημασίας για την επίτευξη αυτών των κοινών στόχων.»
Επικουρικές συντάξεις: Ερωτήσεις και απαντήσεις για τη δέσμη μέτρων
Στο πλαίσιο αυτό, δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα https://ec.europa.eu/ ένας χρήσιμος οδηγός με ερωτήσεις και απαντήσεις για τη δέσμη μέτρων αναφορικά με τις επικουρικές συντάξεις. Αναλυτικά:
1.Γιατί προτείνετε αυτό το πακέτο για τις επικουρικές συντάξεις;
Το τοπίο στο δημογραφικό αλλάζει δραματικά και αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις στα συνταξιοδοτικά συστήματα των ευρωπαϊκών χωρών αλλά και γενικότερα στα σχέδια για το συνταξιοδοτικό.
Επίσης είναι πολύ σημαντικό οι πολίτες της ΕΕ να διατηρήσουν ένα επαρκές βιοτικό επίπεδο κατά τη συνταξιοδότησή τους καθώς οι πληθυσμοί των χωρών της Ένωσης γερνούν και το εργατικό δυναμικό συρρικνώνεται.
Συνεπώς είναι σημαντικό οι πολίτες να έχουν την ευκαιρία να επιτύχουν ένα πιο επαρκές και διαφοροποιημένο συνταξιοδοτικό εισόδημα τη στιγμή που καταγράφεται ταχεία γήρανση του πληθυσμού, συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού αλλά και αύξηση της άτυπης απασχόλησης. Οι συμπληρωματικές συντάξεις —τα επαγγελματικά και ατομικά συνταξιοδοτικά συστήματα— διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτό. Με την προσθήκη στις δημόσιες συντάξεις, μπορούν να βοηθήσουν να διασφαλιστεί ότι οι συνταξιούχοι μπορούν να διατηρήσουν ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο.
Ο ρόλος των επικουρικών συντάξεων αυξάνεται. Ωστόσο, ο τομέας των επικουρικών συντάξεων παραμένει ανεπαρκώς ανεπτυγμένος σε πολλά κράτη μέλη. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA), μόνο το 20% των Ευρωπαίων συμμετέχει σε επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα και μόλις το 18% έχουν ατομικό συνταξιοδοτικό προϊόν.
Αυτό δείχνει πως κινδυνεύει να μειωθεί σημαντικά το εισόδημα των πολιτών που συνταξιοδοτούνται, κάτι που θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα ζωής τους.
Όπως περιγράφεται στη στρατηγική για τις αποταμιεύσεις και τις επενδύσεις (SIU), ένας πιο ανεπτυγμένος τομέας επικουρικών συντάξεων της ΕΕ μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο στη βελτίωση της οικονομικής ασφάλειας των πολιτών κατά τη συνταξιοδότηση. Ταυτόχρονα, θα τονώσει τα μακροπρόθεσμα κεφάλαια και θα στηρίξει τις κεφαλαιαγορές της ΕΕ, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη επενδύσεων για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης και της καινοτομίας της ΕΕ.
2.Τι προτείνει η Επιτροπή για τις επικουρικές συντάξεις;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε μια δέσμη μέτρων για τη διασφάλιση επαρκών συνταξιοδοτικών εισοδημάτων που αφορούν στους πολίτες της ΕΕ.
Αυτό γίνεται με την επέκταση και την ενίσχυση του τομέα των επικουρικών συντάξεων. Στόχος είναι να συμπληρωθούν -και όχι να αντικατασταθούν- οι δημόσιες συντάξεις. Η δέσμη περιλαμβάνει σύσταση της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη σχετικά με:
- τα συστήματα παρακολούθησης των συντάξεων. Αυτά θα παρέχουν στους πολίτες καλύτερη επισκόπηση των συνταξιοδοτικών τους δικαιωμάτων και των προβλεπόμενων παροχών, κάτι που θα τους βοηθήσει να προγραμματίσουν τη συνταξιοδότησή τους.
- τους πίνακες συνταξιοδοτικών συστημάτων, οι οποίοι θα παρέχουν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής μια ολοκληρωμένη και πιο αναλυτική εικόνα της βιωσιμότητας και της επάρκειας των συνταξιοδοτικών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένων τόσο των δημόσιων όσο και των επικουρικών συντάξεων.
- την αυτόματη εγγραφή σε συστήματα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης, στο πλαίσιο των οποίων οι εργαζόμενοι εγγράφονται σε προγράμματα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης, εκτός εάν επιλέξουν να εξαιρεθούν και να είναι ελεύθεροι να αποφασίσουν.
Η δέσμη περιλαμβάνει και δύο νομοθετικές προτάσεις που καλύπτουν τομείς που υπόκεινται ήδη στη ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών αγορών της ΕΕ:
- Μια τροποποιητική Οδηγία για τα ιδρύματα επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών (ΙΕΣΠ ΙΙ) προκειμένου τα ΙΕΣΠ να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά και σε μεγαλύτερη κλίμακα, αίροντας παράλληλα τους αδικαιολόγητους περιορισμούς στις επενδύσεις, με την επιφύλαξη ενισχυμένης εποπτείας. Τα μέτρα αυτά θα βοηθήσουν τα συστήματα αυτά να μειώσουν το κόστος και να μεγιστοποιήσουν την αξία για τους πολίτες.
- Έναν νέο κανόνα για τα πανευρωπαϊκά ατομικά συνταξιοδοτικά προϊόντα (PEPP) προκειμένου να καταστεί αυτό το ατομικό συνταξιοδοτικό προϊόν ελκυστικότερο για τους αποταμιευτές και τους συμμετέχοντες στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Η δέσμη συνοδεύεται και από ανακοίνωση της Επιτροπής που αποσαφηνίζει το πρότυπο για όσους διαχειρίζονται τα περιουσιακά στοιχεία των συνταξιοδοτικών συστημάτων (αρχή του συνετού προσώπου)προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν αποθαρρύνονται οι επενδύσεις μετοχικού κεφαλαίου από τα συστήματα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης. Αυτό θα βοηθήσει τους πολίτες να επιτύχουν υψηλότερες μακροπρόθεσμες αποδόσεις των αποταμιεύσεών τους και θα απελευθερώσει νέες πηγές χρηματοδότησης για την οικονομία της ΕΕ.
3.Ποιοι θα επωφεληθούν από τα προτεινόμενα μέτρα και πώς;
Το σύνολο της κοινωνίας θα πρέπει να επωφεληθεί από τη βελτιωμένη πρόσβαση σε αποτελεσματικότερες επικουρικές συντάξεις.
Καταρχάς, οι πολίτες θα επωφεληθούν από μεγαλύτερες ευκαιρίες για αύξηση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος, επιτρέποντάς τους να επιτύχουν μεγαλύτερη οικονομική ασφάλεια και σταθερότητα κατά τη συνταξιοδότηση. Αυτό θα συμβάλει στην προστασία του βιοτικού επιπέδου κατά τη συνταξιοδότηση και στην ενίσχυση της οικονομικής ανθεκτικότητας των νοικοκυριών της ΕΕ, κυρίως υπό το πρίσμα των σημερινών προκλήσεων για το δημογραφικό και της μεταβαλλόμενης δυναμικής της αγοράς εργασίας, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων για τις οποίες η κάλυψη των συμπληρωματικών συντάξεων είναι ιδιαίτερα χαμηλή, ιδίως των γυναικών, των νεότερων εργαζομένων, των εργαζομένων μερικής απασχόλησης και των χαμηλόμισθων εργαζομένων και των αυτοαπασχολούμενων. Για παράδειγμα, το συνταξιοδοτικό χάσμα μεταξύ των ανδρών και των γυναικών ανέρχεται επί του παρόντος στο 24,5%.
Επιπλέον, τα ισχυρότερα συστήματα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης έχουν τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν μακροπρόθεσμες αποταμιεύσεις για παραγωγικές επενδύσεις, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα και την ευημερία της ΕΕ, παρέχοντας θέσεις εργασίας και στηρίζοντας την οικονομική ανάπτυξη. Ένας πιο δυναμικός τομέας επικουρικών συντάξεων μπορεί να χρησιμεύσει ως πάροχος μακροπρόθεσμων κεφαλαίων για εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των καινοτόμων, και να συμβάλει στην αποδέσμευση χρηματοδότησης για στρατηγικές προτεραιότητες της ΕΕ, όπως την πράσινη μετάβαση, την καινοτομία, αλλά και την ασφάλεια και άμυνα.
Τέλος, οι ισχυρότερες επικουρικές συντάξεις μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της πίεσης στη βιωσιμότητα και την επάρκεια του δημόσιου συνταξιοδοτικού τομέα, διασφαλίζοντας ότι οι πολίτες έχουν πιο διαφοροποιημένα εισοδήματα κατά τη συνταξιοδότηση.
4.Ποιος είναι ο ρόλος της ΕΕ στην προώθηση των επικουρικών συντάξεων;
Οι συντάξεις και η διάρθρωση των συνταξιοδοτικών συστημάτων παραμένουν κατά κύριο λόγο αρμοδιότητα των κρατών- μελών της ΕΕ. Το εν λόγω πακέτο δεν το αλλάζει αυτό. Εναπόκειται στα κράτη μέλη να θεσπίσουν τις αναγκαίες ρυθμίσεις για την ανάπτυξη των δικών τους τομέων συμπληρωματικής συνταξιοδότησης και να διευκολύνουν την πρόσβαση των πολιτών ως προς αυτό.
Η ΕΕ μπορεί να διαδραματίσει υποστηρικτικό ρόλο παρέχοντας καθοδήγηση παραθέτοντας παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών που μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση των επικουρικών συντάξεων σε ολόκληρη την ΕΕ. Αυτός είναι ο στόχος της σύστασης σχετικά με τα συστήματα παρακολούθησης των συντάξεων, τους πίνακες δεικτών συνταξιοδότησης και την αυτόματη εγγραφή.
Εκτός από την εθνική νομοθεσία, οι κανόνες της ΕΕ, όπως η οδηγία για τα ιδρύματα επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών (ΙΕΣΠ) και ο πανευρωπαϊκός κανονισμός για τα ατομικά συνταξιοδοτικά προϊόντα (PEPP), θέτουν σημαντικά κοινά πρότυπα σε ολόκληρη την ενιαία αγορά στους τομείς των επαγγελματικών και ατομικών συντάξεων.
5.Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση του τομέα των επικουρικών συντάξεων στην ΕΕ και πώς διαφέρει το σύστημα επικουρικών συντάξεων μεταξύ των κρατών μελών;
Η σημασία των επαγγελματικών και ατομικών συντάξεων στην ΕΕ είναι άνιση μεταξύ των κρατών μελών, καθώς μόνο 1 στους 5 πολίτες της ΕΕ συμμετέχει σε επαγγελματικό σύστημα και ακόμη λιγότεροι κατέχουν ατομικά συνταξιοδοτικά προϊόντα.
Στην πράξη, τα εθνικά συστήματα ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό: οι συνταξιούχοι σε ορισμένες χώρες επωφελούνται ήδη από μεγάλη συνεισφορά των επικουρικών συντάξεων στο συνταξιοδοτικό εισόδημά τους, ιδίως εάν υπάρχουν καλά ανεπτυγμένα επαγγελματικά ταμεία με υψηλή κάλυψη και μεγάλα περιουσιακά στοιχεία υπό διαχείριση. Σε άλλα κράτη μέλη, οι πολίτες βασίζονται περισσότερο στις διανεμητικές κρατικές συντάξεις, όπου οι τρέχουσες εισφορές των εργαζομένων χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση των συντάξεων των σημερινών συνταξιούχων, με περιορισμένη κάλυψη επαγγελματικών συντάξεων.
Δεν υπάρχει «τυπικό» συνταξιοδοτικό σύστημα της ΕΕ, ούτε ενιαία λύση για την ενίσχυση των επικουρικών συντάξεων που να μπορεί να εφαρμοστεί ομοιόμορφα σε κάθε κράτος μέλος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προτείνουμε με βέλτιστες πρακτικές τις οποίες τα κράτη μέλη μπορούν να προσαρμόσουν κατά την κρίση τους στις εγχώριες συνθήκες τους.
6.Τι είναι τα συστήματα παρακολούθησης των συντάξεων και τι προτείνετε σε αυτόν τον τομέα;
Τα συστήματα παρακολούθησης των συντάξεων είναι διαδικτυακές πλατφόρμες που μπορούν να προσφέρουν στα άτομα μια επισκόπηση των συνταξιοδοτικών τους δικαιωμάτων και των προβλεπόμενων παροχών, ιδανικά σε όλα τα διαφορετικά συνταξιοδοτικά συστήματα και παρόχους. Με την ενίσχυση της διαφάνειας και της ευαισθητοποίησης σχετικά με τις συντάξεις, τα συστήματα αυτά βοηθούν και ενθαρρύνουν τους πολίτες να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με τη σταδιοδρομία, τη συνταξιοδότηση και τις αποταμιεύσεις τους.
Ωστόσο, οι υφιστάμενες υπηρεσίες πληροφόρησης για τις συντάξεις στα περισσότερα κράτη μέλη παραμένουν κατακερματισμένες μεταξύ των διαφόρων συνταξιοδοτικών πυλώνων και συχνά
δεν προσφέρουν πλήρη κάλυψη. Με βάση τις εμπειρίες σε εθνικό επίπεδο, η Επιτροπή συνιστά σε όλα τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν ή να επεκτείνουν τα εθνικά συστήματα για τη παρακολούθηση των συντάξεων, τα οποία θα καλύπτουν τα δικαιώματα από όλα τα συνταξιοδοτικά συστήματα, σε όλους τους πυλώνες (δημόσιες, επαγγελματικές και ατομικές συντάξεις). Η υπηρεσία αυτή θα πρέπει να παρέχεται δωρεάν σε ιδιώτες.
7.Τι είναι οι πίνακες συντάξεων και τι προτείνετε σε αυτόν τον τομέα;
Οι πίνακες συντάξεων παρέχουν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και σε άλλα βασικά ενδιαφερόμενα μέρη μια επισκόπηση της επάρκειας και της βιωσιμότητας των εθνικών συνταξιοδοτικών συστημάτων, ενοποιώντας βασικούς δείκτες όπως τη κάλυψη, τις εισφορές, το συνταξιοδοτικό εισόδημα σε διάφορες πληθυσμιακές ομάδες και το δημοσιονομικό κόστος. Αυτό στηρίζει τον τεκμηριωμένο σχεδιασμό πολιτικής, συμβάλλοντας στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης του κοινού στα συνταξιοδοτικά συστήματα και στην καθοδήγηση των μεταρρυθμίσεων.
Η Επιτροπή συνιστά στα κράτη μέλη να αναπτύξουν εθνικούς πίνακες, αξιοποιώντας συνέργειες με τα συστήματα παρακολούθησης των συντάξεων. Οι εν λόγω πίνακες σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει τελικά να τροφοδοτούν έναν πίνακα συνταξιοδοτικών συστημάτων σε επίπεδο ΕΕ, ο οποίος θα διευκολύνει τις συγκρίσεις μεταξύ των χωρών, την αμοιβαία μάθηση και καλύτερα τεκμηριωμένες μεταρρυθμιστικές στρατηγικές.
Διαβάστε ολόκληρο τον οδηγό εδώ
στο 
