Μπορεί ο πληθωρισμός να μειώθηκε σημαντικά τον Ιούνιο, στο 1,8%, ωστόσο η ακρίβεια στα τρόφιμα συνεχίζεται, με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή να βρίσκεται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα και συγκεκριμένα στο 12,2%, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ).
Του Δημήτρη Χριστούλια
Οι ανατιμήσεις σε βασικά αγαθά συνεχίζονται, με τους καταναλωτές πλέον είτε να περιορίζουν τις αγορές τους στα απολύτως αναγκαία είτε να στρέφονται στην αγορά προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας, που είναι φθηνότερα σε σχέση με τα επώνυμα. Οι αυξήσεις στα βασικά αγαθά, όπως είναι τα τρόφιμα, αναμένεται να συνεχιστούν και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, με μικρότερη ωστόσο ένταση σε σχέση με εκείνες που έγιναν στις αρχές του έτους.
Εν μέσω αυτής της κατάστασης, η κυβέρνηση θα επιδιώξει μια «συμφωνία κυρίων» με τις βιομηχανίες τροφίμων και τους ιδιοκτήτες των σούπερ μάρκετ με στόχο τη δραστική μείωση των τιμών στα βασικά αγαθά, ενώ θα ενταθούν οι έλεγχοι.
Σύμφωνα με στοιχεία που έχει στη διάθεσή της και φέρνει σήμερα στη δημοσιότητα η Realnews, οι αυξήσεις μεσοσταθμικά κινούνται στο 8% και αφορούν τουλάχιστον 100 προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, με τη μεγαλύτερη να καταγράφεται στο παρθένο ελαιόλαδο, που θα φτάσει ακόμη και το 45%. Οι αυξήσεις αυτές θα γίνουν σταδιακά αντιληπτές από τους καταναλωτές μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου και ανάλογα με τα αποθέματα που έχουν στις αποθήκες τους οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι πρόκειται για ανατιμήσεις που γίνονται από μεμονωμένες βιομηχανίες τροφίμων και εμπορικές επιχειρήσεις και όχι από το σύνολο των εταιρειών κάθε κατηγορίας.
Αναλυτικότερα η λίστα με τις ανατιμήσεις, σύμφωνα πάντα με στοιχεία της «R», περιλαμβάνει τα εξής προϊόντα: Παρθένο και εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο έως 45%, κονσέρβα ντολμαδάκια έως 19%, αποσμητικά έως 15%, τυροσαλάτα 12%, συσκευασμένο κρέας 11%, γαλακτοκομικά 10,5%, ξυραφάκια ξυρίσματος έως 10%, σοκολατοειδή έως 10%, πατατάκια 10%, τυριά έως 8%, σαλάμια και συσκευασμένα λουκάνικα έως 5,5%, κάψουλες για καφέ 5%, κατεψυγμένα λαχανικά 4%, αλλαντικά 4%, ηλιέλαιο 4%, ελληνικός καφές 3% και γάλα 2%.
Οι νέες ανατιμήσεις έρχονται να προστεθούν στη λίστα της ακρίβειας, η οποία από τις αρχές
του χρόνου περιλαμβάνει αυξήσεις σε τουλάχιστον 1.700 προϊόντα, σε ποσοστό που ξεπερνά σε αρκετές περιπτώσεις ακόμη και το 30%.
Η ξηρασία στην Ισπανία
Οι μεγαλύτερες ανατιμήσεις καταγράφονται στο παρθένο και εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο εξαιτίας της μειωμένης παραγωγής στην Ισπανία, η οποία έχει πληγεί από την ξηρασία που επικρατεί στη χώρα εδώ και μήνες. Σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η «R», σε μία μόνο αλυσίδα σούπερ μάρκετ τέσσερις βιομηχανίες παραγωγής και τυποποίησης ελαιολάδου απέστειλαν ανατιμημένα τιμολόγια, με αυξήσεις που ξεκινούν από το 15% και φτάνουν το 45%. Η τιμή του ελαιολάδου σε όλη την Ευρώπη βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 26 ετών, καθώς η παραγωγή μειώθηκε κατά 50% κατά τη διάρκεια της προηγούμενης περιόδου συγκομιδής. Σύμφωνα, μάλιστα, με στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι διεθνείς τιμές του ελαιολάδου έχουν εκτοξευτεί στα 5.989 δολάρια ανά τόνο, ενώ εκτιμάται ότι, εάν δεν αυξηθούν οι βροχοπτώσεις, η επερχόμενη συγκομιδή θα δώσει ακόμα χειρότερες αποδόσεις, διατηρώ-
ντας τις τιμές σε υψηλά επίπεδα. Ήδη εκτιμάται, με δεδομένες τις υψηλές θερμοκρασίες την περασμένη άνοιξη, όταν άνθιζαν οι ελιές στην Ισπανία, ότι και η φετινή παραγωγή θα είναι επίσης μειωμένη. Υπενθυμίζεται ότι η Ισπανία κατέχει περίπου το 40% της παγκόσμιας παραγωγής. Η μειωμένη παραγωγή ελαιολάδου στη χώρα της Ιβηρικής Χερσονήσου έχει ως αποτέλεσμα και τη σημαντική μείωση των αποθεμάτων ελαιολάδου σε άλλες χώρες, όπως η Ιταλία και η Πορτογαλία.
Η χώρα μας, που αποτελεί την τρίτη μεγαλύτερη παραγωγό χώρα ελαιολάδου στον κόσμο, δεν έχει πληγεί από τους καύσωνες, ωστόσο η ελληνική παραγωγή δεν είναι σε θέση να αντισταθμίσει τη μειωμένη παραγωγή ελαιολάδου στην Ισπανία. Όλα τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα οι τιμές ελαιολάδου στην Ισπανία να έχουν αυξηθεί μόνο το 2022 κατά περίπου 60%, συμπαρασύροντας τις τιμές σε όλη την Ευρώπη. Οι αυξήσεις επηρεάζουν και τις τιμές του ελληνικού ελαιολάδου εξαιτίας της μεγαλύτερης ζήτησης που υπάρχει από άλλες χώρες. Το ζητούμενο πλέον είναι να ομαλοποιηθεί, σε έναν βαθμό, η παραγωγή ελαιολάδου στην Ισπανία και να μην υπάρχουν προβλήματα στην Ιταλία και στην Πορτογαλία, οι οποίες, μαζί με την Ελλάδα, αποτελούν τις τέσσερις μεγαλύτερες παραγωγούς ελαιολάδου σε όλον τον κόσμο. Οι ανατιμήσεις στο ελαιόλαδο αποτυπώνονται ήδη και στα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σύμφωνα με τα οποία μέσα σε έναν χρόνο οι τιμές των προϊόντων της κατηγορίας «Έλαια και λίπη» αυξήθηκαν σε ποσοστό 14,2%.
Κάτω η ενέργεια
Οι συνεχείς αυξήσεις στις τιμές βασικών αγαθών έχουν προκαλέσει τη δυσαρέσκεια των καταναλωτών, οι οποίοι δαπανούν πλέον ένα σημαντικό ποσοστό του οικογενειακού προϋπολογισμού για την αγορά προϊόντων διατροφής. Μάλιστα, οι νέες ανατιμήσεις, που θα γίνουν ουσιαστικά το επόμενο δίμηνο, έρχονται σε μια περίοδο κατά την οποία οι τιμές σε βασικά αγαθά αυξάνονται διαρκώς, ενώ την ίδια
στιγμή καταγράφεται σημαντική αποκλιμάκωση των τιμών στα ενεργειακά προϊόντα. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, τον Ιούνιο οι τιμές στο φυσικό αέριο μειώθηκαν κατά 54,7% σε σχέση με πέρυσι, στον ηλεκτρισμό κατά 21,7%, στα καύσιμα και λιπαντικά κατά 21,4%, ωστόσο στα τρόφιμα αυξήθηκαν σημαντικά.
Οι καταναλωτές αναρωτιούνται πώς είναι δυνατόν να μειώνονται συνεχώς οι τιμές στα ενεργειακά προϊόντα, αλλά οι μειώσεις αυτές να μην περνούν, τουλάχιστον σε ένα ποσοστό, και στις τιμές των τροφίμων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι ετήσιες μεταβολές στις τιμές στο ψωμί και στα δημητριακά έφτασαν το 9,5%, στα κρέατα 11,4%, στα ψάρια 6,7%, στα γαλακτοκομικά και στα αυγά 15,3%, στα λαχανικά 14,7%, στη ζάχαρη, στις σοκολάτες, στα γλυκά και στα παγωτά 10,9%, στον καφέ 10,5%, ενώ στο μεταλλικό νερό, στα αναψυκτικά και στους χυμούς φρούτων το 13,2%. Κατά συνέπεια, πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η μείωση του πληθωρισμού στο 1,8% είναι πλασματική και οφείλεται στην πτώση των τιμών στα ενεργειακά προϊόντα, εκτιμώντας ότι, αν αυξηθούν και πάλι οι τιμές στο φυσικό αέριο, στο πετρέλαιο μπρεντ και στο ηλεκτρικό ρεύμα, θα υπάρξει νέα κλιμάκωση του τιμάριθμου. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, δεν διαφαίνεται άμεση και ραγδαία αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στα τρόφιμα και γι’ αυτόν τον λόγο η κυβέρνηση έλαβε την απόφαση για επέκταση της οικονομικής ενίσχυσης του marketpass για τουλάχιστον τρεις μήνες, μέχρι το τέλος Οκτωβρίου.
Στροφή στα «φθηνά» Με δεδομένη την παρατεταμένη ακρίβεια, η πλειονότητα των καταναλωτών αγοράζει τρόφιμα και άλλα είδη ευρείας κατανάλωσης με βασικό κριτήριο την τιμή. Δεν είναι τυχαίο ότι αυξάνονται συνεχώς οι πωλήσεις των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας, τα οποία είναι φθηνότερα σε σχέση με τα επώνυμα. Μάλιστα, οι πωλήσεις των προϊόντων ιδιωτικής ετικέ-τας στα σούπερ μάρκετ καταγράφουν ρεκόρ οκταετίας το πρώτο πεντάμηνο του έτους, κερδίζοντας πάνω από μία ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με πέρυσι. Σύμφωνα με την εταιρεία μέτρησης της κατανάλωσης Circana, το μερίδιο των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας, στο οποίο δεν προσμετράται η Lidl Hellas, έφτασε το 17,4%, από 16,3% πέρυσι, ωστόσο υπολείπεται από τα υψηλά του 2015, που ήταν στο 19% και του 2016 που ήταν στο 18%. Ο ρυθμός αύξησης της αξίας των πωλήσεών τους κατά 19,4% το πρώτο πεντάμηνο της φετινής χρονιάς και κατά 4% το αντίστοιχο περσινό διάστημα αποτυπώνει με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο τη στροφή των καταναλωτών σε φθηνότερα προϊόντα. Ο περιορισμός των αγορών στα απολύτως αναγκαία καταγράφεται και στις συνολικές πωλήσεις των σούπερ μάρκετ.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία της Circana, το πρώτο πεντάμηνο οι πωλήσεις των σούπερ μάρκετ σε αξία αυξήθηκαν κατά 9,5%, φτάνοντας στα 3,664 δισ. ευρώ, ωστόσο σε όγκο παρέμειναν επί της ουσίας σταθερές, σημειώνοντας οριακή αύξηση κατά 0,4%. Δηλαδή,η αύξηση των πωλήσεων στα σούπερ μάρκετ οφείλεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στις ανατιμήσεις των προϊόντων που έχουν πραγματοποιηθεί τον τελευταίο χρόνο. Πάντα με βάση την εταιρεία μετρήσεων Circana, κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Μαΐου ανά κατηγορία προϊόντων καταγράφηκαν αυξήσεις κατά 13,1% στα προϊόντα για τη φροντίδα του σπιτιού, κατά 9,7% στα προϊόντα προσωπικής φροντίδας και υγιεινής και κατά 9% στα τρόφιμα. Συγκεκριμένα, στην κατηγορία των τροφίμων οι μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών σε ετήσια βάση παρατηρήθηκαν σε γαλακτοκομικά και μαγειρικά συμπληρώματα. Οιπερισσότερες επιχειρήσεις, πάντως, προσπαθούν να προσελκύσουν τους καταναλωτές μέσα από προσφορές που κάνουν, οι οποίες όμως έχουν συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, και όχι μειώνοντας τις τιμές. Και αυτό γιατί μέσα από τις προσφορές στοχεύουν στο να διατηρήσουν τα μερίδια αγοράς τους.
Πού μειώνονται οι τιμές
Εκτός όμως από τα προϊόντα των οποίων οι τιμές αυξάνονται, υπάρχουν και ορισμένα στα οποία οι τιμές μειώνονται. Αναλυτικότερα, από μία εταιρεία μειώνονται: ηλιέλαιο κατά 16%, αραβοσιτέλαιο 12%, ψωμί του τοστ 13% και κέικ 2,5%, τυρί ταλαγάνι 7%, κίτρινο τυρί εισαγωγής 8%, τυροκομικά 5% και χαρτικά 5% με 9%. Συνολικά οι μειώσεις αφορούν περίπου 20 με 30 προϊόντα.
στο 