Άρθρο του Παναγιώτη Λιαργκόβα *
Η αποτελεσματικότητα του
συστήματος απονομής δικαιοσύνης πέρα από την προάσπιση του κράτους δικαίου και
των θεμελιωδών αξιών της Ε.Ε. είναι απαραίτητη για την εξασφάλιση ενός φιλικού επενδυτικού
περιβάλλοντος. Ενισχύει την εμπιστοσύνη στον επιχειρηματικό κύκλο και κατ’
επέκταση τις επενδύσεις. Σύμφωνα με το «συμπληρωματικό Μνημόνιο» του Ιουνίου
του 2016, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να
προτείνει και να υλοποιήσει ένα στρατηγικό σχέδιο για τη βελτίωση της λειτουργίας
του συστήματος δικαιοσύνης που αφορά την επιτάχυνση των δικαστικών υποθέσεων,
τη συλλογή στοιχείων, τη μηχανογράφηση, τη διεύρυνση των εναλλακτικών μεθόδων
επίλυσης διαφορών, πχ. διαμεσολάβηση και τη βελτίωση τόσο της λειτουργίας όσο
και της διαχείρισης των δικαστηρίων.
Από την 1η Ιανουαρίου του 2016 τέθηκε σε
ισχύ ο νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας , που αποσκοπεί στην επιτάχυνση της
εκδίκασης των αστικών υποθέσεων και της εκτέλεσης των σχετικών δικαστικών
αποφάσεων. Παράλληλα, σύμφωνα με το «συμπληρωματικό Μνημόνιο», η κυβέρνηση θα
πρέπει να προτείνει μέτρα για τη μείωση των συσσωρευμένων αστικών υποθέσεων
(έως το Σεπτέμβριο του 2016) και διοικητικών (Ιούνιος 2016).
Επιπροσθέτως θα
πρέπει να συμφωνηθεί με τους Θεσμούς (Οκτώβριος 2016) ένα σχέδιο δράσης, που θα αφορά στα ακόλουθα θέματα:
(α) βελτίωση
της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, της διαμεσολάβησης και των δικαστικών στατιστικών
στοιχείων και σχετική ενημέρωση των πολιτών και του νομικού κόσμου με σκοπό τη
διάδοση της χρήσης τους,
(β) στήριξη των ατόμων που χρήζουν προστασίας άλλα δεν
διαθέτουν πόρους και
(γ) μειώσεις ή και αυξήσεις στα δικαστικά κόστη, αλλά και
αύξηση της διαφάνειας μέσω μια ειδικής πλατφόρμας, όπου οι πολίτες θα μπορούν
να ενημερώνονται.
Όμως τα πράγματα πάνε
πολύ αργά. Με βάση τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η χώρα μας για
το 2016 καταγράφει πολύ χαμηλές επιδόσεις σε σημαντικούς δείκτες που αφορούν
στη δικαιοσύνη. Ενδεικτικά, ο χρόνος επίλυσης για αστικές, εμπορικές και
διοικητικές υποθέσεις για το ελληνικό σύστημα δικαιοσύνης το 2010 ήταν περίπου
500 μέρες και το 2012 ήταν 700 μέρες, όταν οι περισσότερες χώρες χρειάζονται
κάτω από 100 μέρες. Ειδικότερα για τις
εκκρεμείς διοικητικές υποθέσεις, η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση με αυτονόητες
τις επιπτώσεις που έχει αυτή η καθυστέρηση τόσο για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις
όσο και για τα έσοδα του κράτους.
Η
καθυστέρηση γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακή εάν λάβει κανείς υπόψη του ότι η χώρα
μας είναι πάνω από το μέσο όρο στην αναλογία δικαστών/κατοίκους και είναι πρώτη
στους δικηγόρους. Προβληματική είναι και
η κατάσταση στον τομέα της νομικής αρωγής προς φτωχούς πολίτες, που καταφεύγουν
στη δικαιοσύνη. Η Ελλάδα κατατάσσεται 19η διαθέτοντας λιγότερο από ένα ευρώ το
χρόνο ανά 100 κατοίκους, πίσω από χώρες όπως η Κύπρος, η Ιταλία, η Ισπανία και
η Πορτογαλία. Στο άλλο κρίσιμο θέμα της δυνατότητας ηλεκτρονικής υποβολής των
δικογράφων, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 22η θέση βαθμολογούμενη με 0,3, με
άριστα το 4 στον τομέα αυτό. Το ερώτημα είναι σαφές: εάν προχωράμε με τέτοιους
ρυθμούς, θα καταφέρουμε να πετύχουμε τους στόχους της ανάπτυξης για το 2017;
* Ο Παναγιώτης Λιαργκόβας είναι Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, συντονιστής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Αγορά»
στο 