Σχεδόν κατά 22% αυξήθηκαν οι φωτιές που έχουν εκδηλωθεί φέτος από 1η Ιανουαρίου έως 1η Μαΐου σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023, σύμφωνα με στοιχεία από την Πυροσβεστική.
Ειδικότερα από 1/1/2024 έως 1/5/2024 εκδηλώθηκαν 3.543 αγροτοδασικές πυρκαγιές ενώ πέρσι την ίδια περίοδο είχαν εκδηλωθεί 2.907. Την ίδια ώρα οι επιστήμονες εκφράζουν την ανησυχία τους μιας και οι θερμοκρασίες που καταγράφονται εδώ και 10 μήνες είναι υψηλότερες από τα επίπεδα της εποχής. Παράλληλα τονίζουν ότι χρειάζεται να δουν την εξέλιξη το επόμενο διάστημα ώστε να έχουν μία πιο σαφή εικόνα και εκτίμηση.
«Αυτό το οποίο παρατηρείται και είναι ανησυχητικό είναι η περίοδος ξηρασίας, οι βροχές είναι λίγες τους τελευταίους μήνες, και σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο ξηρασίας η Ελλάδα είναι σε μία κατάσταση warning (προειδοποίησης) για την ξηρασία. Αυτό μεταφράζεται και σε προβλήματα που μπορεί να έχουμε στα δάση γενικότερα λόγω της ξηρασίας. Οι θερμοκρασίες είναι υψηλές. Και ο Απρίλιος ήταν πολύ ζεστός μήνας, πάνω από τα κανονικά της εποχής επίπεδα. Είναι ο 10ος συνεχόμενος μήνας που έχουμε θερμοκρασίες πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα σε όλες τις περιφέρειες της χώρας μας», εξηγεί στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο διευθυντής ερευνών του ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ, δρ Κώστας Λαγουβάρδος.
Εξαιρετικά ανησυχητικό ωστόσο ήταν και το γεγονός, ότι πυρκαγιές όπως εκείνη στα Πιέρια Όρη εκδηλώθηκαν σε πολύ μεγάλο υψόμετρο που υπό άλλες συνθήκες θα έπρεπε να έχουν χιονοκάλυψη, συνθήκες δηλαδή που δεν θα επέτρεπαν την έναρξη και εκδήλωση πυρκαγιάς, όπως τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πυρομετεωρολόγος και εντεταλμένος ερευνητής του Αστεροσκοπείου Αθηνών, Θοδωρής Γιάνναρος, ενώ προσθέτει ότι κάποιες από τις πυρκαγιές του Μαρτίου-Απριλίου έδειξαν χαρακτηριστικά που αντιστοιχούσαν σε φωτιές που θα εκδηλώνονταν αργότερα μπαίνοντας προς το καλοκαίρι.
«Κάποιες απ’ αυτές τις πυρκαγιές έδειξαν κάποια χαρακτηριστικά που θα αντιστοιχούσαν σε φωτιές που θα εκδηλώνονταν αργότερα μπαίνοντας προς το καλοκαίρι, για παράδειγμα η πυρκαγιά στο Λασίθι. Εξαιρετικά ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι είχαμε φωτιά σε πολύ μεγάλο υψόμετρο στα Πιέρια Όρη εκείνη την περίοδο που υπό άλλες συνθήκες θα έπρεπε να έχουμε χιονοκάλυψη και συνθήκες που δεν θα επέτρεπαν καν το να μπει φωτιά. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να μας θορυβήσει. Είμαστε ήδη σε ένα θερμότερο και ξηρότερο κλίμα αλλά καθώς αυτό θα εντείνεται, οικοσυστήματα δασικά που δεν ήταν τόσο ευάλωτα στη φωτιά, όπως για παράδειγμα οικοσυστήματα στη βόρεια χώρα θα αρχίσουν να καθίστανται ευάλωτα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Γιάνναρος.
Στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την φετινή αντιπυρική περίοδο που έχει ήδη ξεκινήσει, το Πυροσβεστικό Σώμα άλλαξε το επιχειρησιακό του δόγμα θέτοντας στο επίκεντρο μεταξύ άλλων την ταχύτερη απόκριση στο πεδίο με περισσότερες δυνάμεις ανταπόκρισης, τις λιγότερες ενάρξεις πυρκαγιών, την πρόληψη, την καλύτερη επιχειρησιακή οργάνωση και την άμεση κινητοποίηση των εναέριων μέσων. Ειδικότερα τα εναέρια μέσα, που φέτος ανέρχονται σε 88, θα κινητοποιούνται άμεσα από την έναρξη των δασικών πυρκαγιών, περίπου εντός 20λέπτου. Με σκοπό μάλιστα την επιβράδυνση της εξάπλωσης της φωτιάς εναέρια μέσα δασοπυρόσβεσης θα έχουν στη διάθεσή τους και επιβραδυντικό υγρό. Αναφορικά με την κινητοποίησή τους η εντολή από το ΕΣΚΕΔΙΚ θα είναι άμεση. Εάν στο μεσοδιάστημα της προετοιμασίας η πυρκαγιά έχει αντιμετωπιστεί η εντολή θα ακυρώνεται, ωστόσο σε περίπτωση που το αεροσκάφος/ελικόπτερο έχει ήδη απογειωθεί θα κάνει διαβροχή ή επιτήρηση σε περιοχές που κρίνονται υψηλής επικινδυνότητας. Παράλληλα, στο πλαίσιο του νέου επιχειρησιακού δόγματος του ΠΣ, έχει γίνει ανακατανομή των εναέριων μέσων στις κύριες βάσεις της επικράτειας με σκοπό την καλύτερη κάλυψη και την μείωση του χρόνου απόκρισης αλλά και την άμεση κινητοποίηση τους από το ΕΣΚΕΔΙΚ με την έναρξη των δασικών πυρκαγιών. Ένα ακόμη σημείο επίσης που δίνεται βαρύτητα και έμφαση είναι η συνεργασία μεταξύ του Πυροσβεστικού Σώματος και της Δασικής Υπηρεσίας καθώς ομάδες της Δασικής Υπηρεσίας θα βρίσκονται υποχρεωτικά στο πεδίο και θα επιχειρούν υποστηρικτικά στις δυνάμεις του Πυροσβεστικού Σώματος.
Επιπλέον ενισχυμένες είναι οι ΕΜΟΔΕ (δασοκομάντος) καθώς συστάθηκαν 10 νέες μονάδες ΕΜΟΔΕ ανεβάζοντας τον αριθμό τους στις 16 συνολικά σε όλη την επικράτεια.
Παράλληλα, στο κομμάτι της πρόληψης, βαρύτητα έχει δοθεί στην επιβολή διοικητικών προστίμων αλλά και στην αυστηροποίηση των προστίμων (από 500 έως 50.000 ευρώ) και των ποινών για τα εγκλήματα εμπρησμού. Μάλιστα, ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Βασίλης Κικίλιας, σε χθεσινή του συνάντηση με την Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεωργία Αδειλίνη, ζήτησε την εφαρμογή του νέου νόμου, ο οποίος μετατρέπει το έγκλημα του εμπρησμού από πλημμέλημα σε κακούργημα. «Είναι καθήκον της Πολιτείας, να προστατεύσει τους πολλούς έναντι αυτών. Να θυμίσω για μια ακόμη φορά ότι ο ποινικός κώδικας έχει αλλάξει για τους εμπρησμούς και ειδικά για τους εμπρησμούς εξ αμελείας, πλέον δεν είναι πλημμελήματα, είναι κακουργήματα και αν αυτό οδηγήσει στην απώλεια έστω και μιας ανθρώπινης ζωής ή σε μια ενδεχόμενη οικολογική καταστροφή τότε επισείεται ποινή κάθειρξης από 10 έως 20 έτη και χρηματικών προστίμων μέχρι 200.000 ευρώ», σημείωσε ο κ. Κικίλιας.
Ενδεικτικά μέχρι τις 30 Απριλίου 2024 έγιναν 152 συλλήψεις ενώ επιβλήθηκαν 353 πρόστιμα συνολικού ύψους 175.600 ευρώ. Πρωταγωνίστρια μάλιστα σε αυτές τις κυρώσεις είναι η περιφερειακή Ενότητα Ηλείας.
Αναφορικά με την πρόληψη έμφαση δόθηκε και στη διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών στα δάση στο πλαίσιο μάλιστα και μνημονίου συνεργασίας μεταξύ του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, της Πυροσβεστικής, του ΔΕΔΔΗΕ και του ΑΔΜΗΕ για τον καθαρισμό των χώρων δικτύου υψηλής τάσης (ζώνες πυροπροστασίας) που διέρχονται μέσα από δασικές εκτάσεις.
Επιπλέον μία από τις σημαντικές αλλαγές είναι και η κινητοποίηση πλέον των εθελοντικών ομάδων, οι οποίες θα κινητοποιούνται από την έναρξη κάθε πυρκαγιάς.
Θ. Γιάνναρος: Οι συνθήκες έχουν αυξήσει την ευφλεκτότητα – Κ. Λαγουβάρδος: Η τάση της θερμοκρασίας για το επόμενο διάστημα δείχνει υψηλές τιμές για τα επίπεδα της εποχής
Στις υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες, στις μειωμένες βροχοπτώσεις και στην ξηρασία στέκεται ο πυρομετεωρολόγος, Θοδωρής Γιάνναρος. Όπως εξηγεί τόσο για τον Μάιο όσο και για το υπόλοιπο του καλοκαιριού μόνο εκτίμηση μπορεί να γίνει αν δεν υπάρχουν δηλαδή κάποια στοιχεία ώστε να μπορέσουν να στοιχειοθετήσουν πρόγνωση. «Σε ό,τι αφορά το καλοκαίρι αυτό το οποίο βλέπουμε κυρίως από εποχιακές προγνώσεις όπως ονομάζονται είναι αυτό το οποίο βλέπουμε κατά τη διάρκεια των τελευταίων αρκετών ετών. Βλέπουμε δηλαδή ένα σήμα που μας δείχνει υψηλότερες των φυσιολογικών για την εποχή θερμοκρασίες, ξηρασία ούτως ή άλλως το ελληνικό καλοκαίρι είναι σχετικά ξηρό απλά βλέπουμε να επιμένει αυτή η τάση. Θα ξεκινήσουμε να έχουμε μία πιο προγνωστική εικόνα στο τέλος Μαΐου ωστόσο τα στοιχεία που έχουμε για το πώς εξελίσσονται οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες είναι ότι 10 μήνες έχουμε υψηλές για τα επίπεδα της εποχής θερμοκρασίες. Αυτές οι συνθήκες έχουν άμεση και έμμεση επίπτωση για το πώς θα πάει το καλοκαίρι μας. Για παράδειγμα είχαμε έναν χειμώνα άνομβρο, αρκετά θερμό, αυτό οδηγεί ουσιαστικά στην αύξηση της διαθεσιμότητας δασικών καυσίμων, νεκρών δασικών καυσίμων. Από εκεί και πέρα η επικράτηση αυτού του μοτίβου θερμού- θερμότερου του φυσιολογικού για την εποχή καιρού, ξηρότερου του φυσιολογικού για την εποχή καιρού, έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται πάρα πολύ η ευφλεκτότητα. Να έχουμε δηλαδή ήδη από νωρίς ανεβασμένη ευφλεκτότητα σε ό,τι αφορά κυρίως στα λεγόμενα λεπτά νεκρά δασικά καύσιμα (μικρά κλαδιά, πευκοβελόνες, δενδρύλλια, μικρούς θάμνους) όλα αυτά ανταποκρίνονται γρήγορα σχετικά στις μετεωρολογικές συνθήκες και ξεραίνονται. Υπό αυτή την έννοια θα είναι μάλλον ένα δύσκολο καλοκαίρι. Ωστόσο δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η φωτιά δεν μπαίνει μόνη της, έχουμε μεν τις συνθήκες ωστόσο πρέπει να υπάρξει και σπίθα για να υπάρξει φωτιά», υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Γιάνναρος.
Παράλληλα επισημαίνει ότι σύμφωνα και με στοιχεία από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας είδαμε ότι υπάρχει σε ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της χώρας μας και στα νησιωτικά και στην ηπειρωτική χώρα σημαντικό έλλειμμα εδαφικής υγρασίας.
«Αυτό σημαίνει ότι έχει αρχίσει πλέον να ξεραίνεται και το έδαφος, αν θέλουμε να το θέσουμε πολύ απλά. Αυτό μπορεί να έχει άμεσες επιπτώσεις στην ένταση με την οποία θα καίει μία φωτιά, εφόσον κάπου μπει. Το να έχεις πάρα πολύ χαμηλή εδαφική υγρασία, το να έχεις χαμηλή υγρασία στα καύσιμά σου τα οποία καίγονται, στη βλάστηση αυτό οδηγεί άμεσα σε αύξηση της έντασης με την οποία καίει η φωτιά, σε αύξηση του ρυθμού με τον οποίο κινείται η φωτιά και επίσης δημιουργεί και προϋποθέσεις για να έχεις ενδεχομένως καθώς θα προχωράμε μέσα στο καλοκαίρι και ακραία συμπεριφορά. Αυτό είναι ένα στοιχείο πάρα πολύ ανησυχητικό», σημειώνει.
Αναφορικά με τις πυρκαγιές του φετινού Μαρτίου-Απριλίου ο κ. Γιάνναρος τονίζει ότι είχαν κάποια χαρακτηριστικά που θα αντιστοιχούσαν σε φωτιές που θα εκδηλώνονταν αργότερα προς το καλοκαίρι. «Σε ό,τι αφορά την υπόλοιπη δραστηριότητα πυρκαγιών που είχαμε πράγματι κάποιες απ’ αυτές εμφάνισαν μία συμπεριφορά που για την εποχή ήταν μη φυσιολογική, αντιστοιχούσε σε μία περίοδο του χρόνου αργότερα προς το καλοκαίρι, ωστόσο και πάλι δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η φωτιά από κάπου μπήκε. Κι αυτό το οποίο βλέπουμε από στοιχεία που έχουμε αναλύσει του Πυροσβεστικού Σώματος σε ό,τι αφορά τον αριθμό των αγροτοδασικών πυρκαγιών είναι ότι τα τελευταία χρόνια καταγράφουμε συστηματικά σημαντική αύξηση του αριθμού των ενάρξεων αγροτοδασικών πυρκαγιών κατά τους μήνες κυρίως Μάρτιο και Απρίλιο. Αυτό κατ’ εμέ μεταφράζεται σε δύο πράγματα αφενός έχουμε τις πυρομετεωρολογικές συνθήκες οι οποίες γίνονται ολοένα και πιο ευνοϊκές για να έχουμε κάπου φωτιά , κατά δεύτερον επειδή βρισκόμαστε εκτός της τυπικής αντιπυρικής περιόδου είναι πολύ πιο εύκολο να έχεις ενάρξεις από αμέλεια», υπογραμμίζει ο κ. Γιάνναρος.
Από την πλευρά του ο κ. Λαγουβάρδος τονίζει ότι οι υψηλές θερμοκρασίες συντελούν να ξηραίνεται περισσότερο κι η καύσιμη ύλη στα δάση. «Δηλαδή το 2021 και το 2023 που είχαμε πολύ μεγάλες πυρκαγιές ήταν και χρονιές που είχαμε μεγάλους καύσωνες μέσα στο καλοκαίρι. Το 2022 που ήταν μία πιο ήπια, καλή αντιπυρική χρονιά δηλαδή είχαν καεί λιγότερα στρέμματα από όσα καίγονται ήταν και ήπια μετεωρολογικά χρονιά που δεν είχε ακραίες θερμοκρασίες. Επομένως είναι πολύ σημαντικό να δούμε πώς θα εξελιχθεί, ωστόσο δεν μπορούμε να το απαντήσουμε ακόμη. Αυτό που βλέπουμε είναι τις τάσεις που δίνουν τα μεγάλα κέντρα του εξωτερικού για τη θερμοκρασία, κι αυτές δείχνουν ότι και οι επόμενοι μήνες συνεχίζουν με θερμοκρασίες πάνω από τα κανονικά σε ένα μεγάλο μέρος της Ευρώπης, αλλά αυτό δεν συνεπάγεται ότι θα έχουμε καύσωνες, μπορείς να είσαι πάνω από τα κανονικά με υψηλές θερμοκρασίες. Η τάση της θερμοκρασίας που βλέπουμε για τους επόμενους μήνες είναι μεν ανησυχητική με την έννοια ότι βλέπουμε θερμοκρασίες πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα αλλά δεν μπορούμε να δώσουμε πληροφορία αν και πόσους καύσωνες θα έχουμε, αν θα είναι μικροί ή μεγάλοι σε διάρκεια», σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος.
στο 