Στην Ε.Ε., οι διορίες δεν είναι ποτέ διορίες. Το γνωρίζουν αυτό και οι δύο πλευρές στις διαπραγματεύσεις του Brexit.
Βρισκόμαστε τώρα σε μια δύσκολη φάση. Οι ηγέτες της Ε.Ε. καλωσόρισαν τα θερμά λόγια της Τερέζα Μέι στη Φλωρεντία, αλλά η βασική επίπτωση που είχε η ομιλία της πρωθυπουργού ήταν να προετοιμάσει την κοινή γνώμη στη Βρετανία για τους συμβιβασμούς που έρχονται. Δεν είχε τόσο μεγάλη σημασία για τις ίδιες τις διαπραγματεύσεις. Τόσο το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να κάνουν κινήσεις μέχρι να καταστεί δυνατή μια συμφωνία.
Είναι πολύ κοντά σε μια συμφωνία για τους πολίτες της Ε.Ε. που ζουν στη Βρετανία. Αλλά η κα. Μέι θα πρέπει τώρα να κάνει μια οικονομική προσφορά που πηγαίνει πέρα από μια δήλωση αρχών. Η Ε.Ε. θα πρέπει να εγκαταλείψει την επιμονή της σε έναν αυστηρό διαχωρισμό των συνομιλιών για την συμφωνία εξόδου, της περιόδου μετάβασης και της εμπορικής συμφωνίας.
Οι συνομιλίες δεν προχωρούν γιατί έχουμε φτάσει ένα σημείο όπου η πρόοδος στα θέματα της Βορείου Ιρλανδίας και του χρηματοοικονομικού τομέα είναι δυνατή μόνο αν οι δύο πλευρές έχουν μια ξεκάθαρη ιδέα για το εύρος μιας μελλοντικής εμπορικής συμφωνίας και του οικονομικού διακανονισμού. Για παράδειγμα, θα έχει μεγάλη διαφορά για την Βόρεια Ιρλανδία αν το Ηνωμένο Βασίλειο έχει μια συμφωνία σύνδεσης με την τελωνειακή ένωση της Ε.Ε. μετά την μετάβαση.
Οι ηγέτες της Ε.Ε. συναντώνται αυτήν την εβδομάδα και μετά θα συναντηθούν ξανά στα μέσα Δεκεμβρίου. Η τελευταία συνάντηση δεν είναι μια επίσημη διορία, αλλά θα είναι πιο κοντά στο σημείο όπου μια αποτυχία να επιτευχθεί συμφωνία μπορεί να πυροδοτήσει αποφάσεις πανικού από επιχειρήσεις. Η εκτίμηση μου είναι πως θα υπάρχει συμφωνία σε εκείνο το στάδιο, αλλά η πιθανότητα να μην υπάρξει καμία συμφωνία για το Brexit δεν είναι τελείως μηδενική. Οι συνομιλίες μπορεί να αποτύχουν για τους ακόλουθους τρεις λόγους, με φθίνουσα σειρά σπουδαιότητας.
Πρώτον, η διαρκής στήριξη μιας ομάδας των οπαδών της παραμονής (και δικηγόρων συγκεκριμένα) σε μια άμεση αντιστροφή του Brexit πριν το 2019, καθιστά λογικό για τους φανατικούς οπαδούς του Brexit να σκληρύνουν τη στάση τους και να επιδιώξουν μια εκδοχή του Brexit που θα είναι αδύνατο να αντιστραφεί ακόμα και αν υπάρξει μια μελλοντική αλλαγή στην κοινή γνώμη.
Αν μπορούν να ρίξουν την ευθύνη για μια κατάρρευση των διαπραγματεύσεων στην άλλη πλευρά, το οποίο θα είναι μάλλον εύκολο, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια πολιτική διαδικασία που θα καταλήξει σε ένα δεύτερο δημοψήφισμα πριν το Μάρτιο του 2019, την επίσημη ημερομηνία αποχώρησης από την Ε.Ε., πόσο μάλλον να πείσουν την πλειοψηφία να ανακαλέσει το Brexit.
Δεύτερον, η Ε.Ε. μπορεί να υπερεκτιμήσει τις δυνατότητες της, αποτυγχάνοντας για παράδειγμα να ανοίξει τις εμπορικές διαπραγματεύσεις πριν το τέλος του έτους. Όπως εξήγησε ο Βρετανός υπουργός Οικονομικών Φίλιπ Χάμοντ την περασμένη εβδομάδα στην ειδική επιτροπή του υπουργείου, η χρονική αξία μιας μεταβατικής συμφωνίας θα μειωθεί απότομα το 2018, καθώς οι εταιρείες θα ξεκινούν προετοιμασίες για ένα σκληρό Brexit. Όταν έχεις πέσει από έναν λόφο, το βλέμμα σου απομακρύνεται από τους λόφους.
Τρίτον, το Ηνωμένο Βασίλειο συνεχίζει να μην κρίνει σωστά την αδιαπραγμάτευτη θέση της Ε.Ε. στην μετανάστευση. Αν ξεκινήσουν οι εμπορικές διαπραγματεύσεις την επόμενη χρονιά, είναι πιθανό να φτάσουμε σε ένα σημείο όπου η Βρετανία θα συνειδητοποιήσει ότι ακόμα και η πιο ήπια μορφή περιορισμών στην μετανάστευση μπορεί να αποκλείσει οποιαδήποτε εμπορική συμφωνία στις υπηρεσίες.
Η Ε.Ε. μπορεί πάντοτε να προσφέρει μηδενικούς δασμούς στα αγαθά, λόγω των μεγάλων εμπορικών της πλεονασμάτων. Αλλά θα μπορούσε να επιμείνει πως η ελεύθερη ροή υπηρεσιών, μεταξύ των οποίων και αυτές που προσφέρουν οι αεροπορικές, θα απαιτούσε ένα καθεστώς ελεύθερης μετακίνησης. Το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να συνειδητοποιήσει εκείνη τη στιγμή ότι δεν θα πάρει την εμπορική συμφωνία που θέλει και αυτό με τη σειρά του θα μειώσει την αξία μιας μεταβατικής συμφωνίας.
Αυτοί φυσικά δεν είναι οι μόνοι λόγοι για τους οποίους μπορεί να μην επιτευχθεί μια συμφωνία για το Brexit. Είναι θεωρητικά πιθανό μια συμφωνία να μην λάβει την αναγκαία στήριξη στην Βουλή των Κοινοτήτων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Πιστεύω ότι κάτι τέτοιο δεν είναι πολύ πιθανό, αλλά οι πολιτικές ψήφοι δεν μπορούν ποτέ να ληφθούν 100% δεδομένες.
Ως κάποιος που παρατηρεί τις εξελίξεις στην Ε.Ε. εδώ και πολλά χρόνια, γνωρίζω πως μια αποτυχία αποτελεί συχνά μια προϋπόθεση για μια μελλοντική συμφωνία. Σκεφτείτε τα δημοψηφίσματα στη Γαλλία και στη Δανία για το ευρωπαϊκό σύνταγμα το 2005 ή την παρ’ ολίγον έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη δέκα χρόνια αργότερα. Τις περισσότερες φορές η απογοήτευση προηγείται μιας επιτυχίας. Αυτό δεν σημαίνει πως το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις για το Brexit είναι αμελητέο. Αλλά πολύ συχνά το περίγραμμα μιας τελικής συμφωνίας γίνεται ορατό μόνο στο τέλος της διαδικασίας.
Ο λόγος που αναμένω ότι θα επιτευχθεί μια συμφωνία είναι πως υπάρχουν αμοιβαία συμφέροντα. Η Ε.Ε. χρειάζεται τα χρήματα της Βρετανίας. Ούτε η Γερμανία ούτε η Γαλλία είναι σε μια πολιτική κατάσταση που τους επιτρέπει να προσφέρουν επιπλέον χρηματοδότηση για να καλύψουν τις υποχρεώσεις του Ηνωμένου Βασιλείου. Ούτε υπάρχει κάποια νομική βεβαιότητα ότι η Ε.Ε. θα μπορούσε να κερδίσει μια υπόθεση ενάντια του Ηνωμένου Βασιλείου με βάση το διεθνές δίκαιο.
Οι χώρες που λαμβάνουν πόρους από τον κοινοτικό προϋπολογισμό θέλουν μια συμφωνία γιατί δεν θέλουν να μειωθεί η χρηματοδότηση τους. Η κα. Μέι θέλει μια συμφωνία γιατί διαφορετικά θα χάσει νόημα η πρωθυπουργία της. Τίποτα από τα παραπάνω δεν ακυρώνει τους λόγους για τους οποίους θα μπορούσε να μην επέλθει μια συμφωνία, αλλά τους εντάσσει σε μια ευρύτερη προοπτική.
Το συμπέρασμα μου είναι πως το Ηνωμένο Βασίλειο ορθώς προετοιμάζεται για ένα Brexit χωρίς συμφωνία. Είναι σωστό που προετοιμάζεται και οικονομικά για αυτό. Το θλιβερό επεισόδιο του «καμία συμφωνία είναι καλύτερη από μια κακή συμφωνία» έχει ευτυχώς τελειώσει.
Το Λονδίνο έχει επίσης δίκιο που εκφράζει την προτίμηση του για την επίτευξη συμφωνίας, αλλά θα ήταν ανεύθυνο να μην ετοιμάζεται για ένα ενδεχόμενο με μικρή, αλλά όχι μηδενική πιθανότητα.
Πηγή Πληροφοριών: Financial Times, Euro2day.gr
στο 